Onlangs las ik Hoe ik talent voor het leven kreeg waarin Rodaan Al Galidi schrijft over een Irakese vluchteling. Dit boek wist mij enorm te raken en deed me beseffen dat iedere vluchteling een eigen verhaal te vertellen heeft. Een verhaal van honger, verdwalen en angst, maar ook een verhaal van wachten en van bureaucratie. Vandaag verzamel ik verschillende vluchtelingenverhalen voor je.
Hoe ik talent voor het leven kreeg – Rodaan Al Galidi
Semmier Kariem vlucht uit Irak. Zeven jaar van honger, verdwalen en angst later landt hij op elf februari om negen uur – of was het om elf uur op negen februari – op Schiphol. In de chaos van die eerste dagen in Nederland kan hij zich het precieze tijdstip niet meer herinneren. Hij vraagt asiel aan. Wat hij niet weet is dat hiermee het langste wachten van zijn leven begint, in het asielzoekerscentrum, een wachtkamer die hij deelt met vijfhonderd anderen. Intussen bestudeert Semmier het land waar hij misschien ooit deel van uit mag maken, maar ook al verblijft hij er nu, hij blijft een buitenstaander. In Hoe ik talent voor het leven kreeg geeft Rodaan Al Galidi de lezer een kijkje achter de muren van het AZC.
De bijenhouder van Aleppo – Christy Lefteri
In De bijenhouder van Aleppo maken we kennis met de Syrische bijenhouder Nuri en zijn blinde vrouw Afra. Aangekomen in Engeland kijken ze terug op de schokkende reis die ze hebben moeten doorstaan om tot daar te geraken. Dit boek vertelt over de pijnlijke realiteit van het vluchtelingenbestaan. Een actueel verhaal, dat je wereld verrijkt. Schrijnend en verdrietig, maar ook ontzettend mooi.
Archief van verloren kinderen – Valeria Luiselli
Terwijl een Mexicaans-Amerikaans gezin in een tweedehands Volvo een roadtrip maakt van New York naar Arizona, proberen duizenden Centraal-Amerikaanse kinderen de Amerikaanse grens te bereiken. Deze reizen raken steeds meer vervlochten. Valeria Luiselli zegt hierover: “Door te kijken naar andere grote reisverhalen – The Cantos (Ezra Pound), Heart of Darkness (Joseph Conrad), de bijbel – kon ik het narratief van de immigrantenkinderen schrijven zonder een politiek standpunt in te nemen. Zonder migranten, of vluchtelingen, in een slachtofferrol te plaatsen. Mijn boek gaat op deze manier niet alleen over het nu, maar over alle cycli van migratie.”
De kaart van zout en sterren – Jennifer Zeynab Joukhadar
Wanneer Nours vader overlijdt, besluit haar moeder met haar drie dochters terug te verhuizen van New York naar Syrië. Nour probeert de herinnering aan haar vader levend te houden door zijn verhalen over Rawiya te herhalen, een meisje in de twaalfde eeuw dat zich vermomt als jongen om bij een beroemde kaartenmaker in dienst te treden. Syrië blijkt veranderd en al snel bereikt het geweld Homs. De familie wordt gedwongen te vluchten, en ze nemen dezelfde route als Rawiya honderden jaren eerder. Die is niet geheel zonder gevaar en ze komen voor een keuze te staan die het gezin voorgoed uiteen kan laten vallen.
Exit West – Mohsin Hamid
Twee jonge mensen ontmoeten elkaar in een stad aan de vooravond van een burgeroorlog. De moderne Nadia wordt verliefd op de aardige en bescheiden Saïd, terwijl de situatie in het land steeds explosiever wordt. Dan horen ze over deuren die je, tegen betaling, naar een veiligere plaats in het Westen leiden. Als Saeed en Nadia geen andere mogelijkheid meer zien, besluiten ze over de drempel te stappen, richting een onbekende wereld. Exit west is een liefdesverhaal in tijden van migratie.
De vluchtelingen – Viet Thanh Nguyen
In De vluchtelingen geeft Viet Thanh Nguyen een stem aan alle mensen die zich tussen twee werelden bevinden, tussen het geadopteerde vaderland en het geboorteland. Nguyen vertelt ons onder meer over een jonge Vietnamese vluchteling die een ernstige cultuurschok oploopt als hij met twee homoseksuele mannen in San Francisco gaat wonen, over een vrouw wier man aan dementie lijdt en haar begint te verwarren met een vroegere geliefde en over een meisje in Ho Chi Minh Stad van wie het oudere halfzusje terugkomt uit Amerika en schijnbaar alles heeft bereikt wat zij nooit zal doen.
De ambassade van Cambodja – Zadie Smith
In de novelle De ambassade van Cambodja aat Zadie Smith afwisselend een verveelde dame uit een chique Londense wijk en Ghanese bediende aan het woord. Een vluchtelinge uit Ivoorkust leeft onopvallend in een Londense buitenwijk als een dramatisch voorval alles verandert.
We gaan als het donker wordt – Sherko Fatah
De schoonheid en de gruwel van het moment liggen dicht bij elkaar in We gaan als het donker wordt. Kerim wil kok worden en later het eetcafé in de stille bergen aan de Irakese grens van zijn vader overnemen. Wanneer zijn vader (een Koerd) door de geheime dienst wordt vermoord, nemen jihadstrijders ‘de zorg’ voor de jongen over. Na een paar maanden trainingskamp slaagt hij erin te vluchten. Wanneer hij na een adembenemende odyssee eindelijk aankomt bij een verre oom in Berlijn, verandert de avonturenroman in een eigentijds en grootstedelijk verhaal. Kerim leert snel, maar toch blijft de westerse wereld hem vreemd.
De reis van de lege flessen – Kader Abdolah
De vluchteling Bolfazl probeert in Nederland een nieuw bestaan op te bouwen. Zijn enige contact met de buitenwereld is zijn buurman René, die ook een buitenstaander blijkt te zijn. Door de werkelijkheid van Nederland te verbinden met herinneringen aan Iran, houdt Bolfazl greep op het leven. In De reis van de lege flessen beschrijft Kader Abdolah hoe de twee culturen verschillen.
BONUS: 3x non-fictie
Er zijn geen paarden in Brussel – diverse auteurs
In Er zijn geen paarden in Brussel maken we kennis met zes asielzoekers. Ze heten Svetlana, Teliwel, Nozizwe, Zaki, Abdulkarim en Mohammed. Ze komen uit Zimbabwe, Afghanistan en Somalië, maar evengoed uit Rusland. In korte verhalen geven schrijvers Rodaan Al Galidi, Rachida Lamrabet, Bart Demyttenaere, Pat Van Beirs, Do Van Ranst en Michael De Cock hun een stem en een gezicht. De verhalen zijn het resultaat van ontmoetingen tussen de auteurs en de jonge vluchtelingen. Het ene verhaal is geschreven vanuit de auteur, het andere verhaal neemt de vluchteling als ik-personage. In weer een ander verhaal schrijft de vluchtelinge een brief aan haar vader.
Le Ravage d’Ali Baba – De koffie van morgen
Le Ravage d’Ali Baba, een boek én een bijbehorende cd, is een project van De Koffie van Morgen, een creatief platform rond de Brusselse drummer en vormgever Simon Plancke. Het boek bevat teksten van negen geëngageerde auteurs – Yasmien Naciri, Aya Sabi, Dalilla Hermans, Carmien Michels, Sabrine Ingabire, Rachida Lamrabet, Birsen Tarspinar, Anne Provoost en Ann Lamon – die meegingen naar vluchtelingenkampen en hun indrukken en opgetekende verhalen verwerkten in persoonlijke bijdragen. Daarnaast bevat het boek fotomateriaal van Light Of The Children, dat kinderen zelf foto’s liet maken in de vluchtelingenkampen.
Wij zijn gevlucht – Malala Yousafzai
Malala Yousafzai vertelt in Wij zijn gevlucht over haar eigen ervaringen als vluchteling, en deelt de verhalen van de moedige jonge vrouwen die ze tijdens haar reizen heeft ontmoet. Vrouwen die hun gemeenschap, hun familie, en hun thuis zijn kwijtgeraakt en een nieuw leven op moeten bouwen. Ze komen uit conflictgebieden als Colombia, Guatemala, Syrië, Jemen en Congo. Zo vertelt Ayida uit Myanmar haar verhaal, die moest vluchten vanwege het geweld tegen de Rohingya. Najla behoort tot de Yezidi-minderheid in Irak en werd gevangen genomen door IS, maar gelukkig wist ze te ontsnappen. Hoopvol, eerlijk en levensecht: dit boek geeft jonge vluchtelingen een stem.