De avond is ongemak: schrijnend verdriet op de boerderij

Een gereformeerd boerengezin wordt getroffen door de dood van een kind. Door de ogen van Jas zien we hoe de familieleden elk op hun eigen manier omgaan met het verlies. Vader en moeder zijn volledig verlamd door verdriet en zien niet hoe Jas, haar zusje Hanna en haar broer Obbe ondertussen langzaam ontsporen. De avond is ongemak van Marieke Lucas Rijneveld deed me denken aan Het Smelt. Ik vond het verhaal schrijnend en smerig, maar tegelijkertijd wist het boek naast walging weinig emotie bij me los te maken. Het taalgebruik las niet altijd even prettig door de vele vergelijkingen en metaforen. Het verhaal bleef in een kringetje steeds hetzelfde vertellen (waar gaat het heen? van kwaad tot erger?) en ook het einde was erg voorspelbaar. Dit boek was niet aan mij besteed.

De walging zit in de details

Ik moest mezelf dwingen om De avond is ongemak uit te lezen. Niet alleen werd het me soms te smerig (die padden! die hamster! het meisje dat niet kan poepen!), maar daarnaast had ik het gevoel dat er weinig tot niets gebeurde. Je leest hoe de overgebleven kinderen van het gezin steeds meer ontsporen en de ouders zich steeds meer in zichzelf keren, maar daar blijft het bij. Het is een uitzichtloos verhaal, wat moeilijk is om aan een stuk door te lezen. Want alles wat je leest heb je een hoofdstuk eerder ook al gelezen. Wat mij betreft zit er te weinig variatie in het verhaal.

Net als in Het Smelt vond ik bovendien de seksspelletjes tussen de kinderen erg ver gaan. Ik kan en wil me niet voorstellen dat kinderen lipjes van colablikjes in hun vagina stoppen bij wijze van spelletje. Misschien ben ik dan heel beschermd opgevoed, maar dergelijke dingen heb ik vroeger absoluut niet meegemaakt.

Het verdriet van de koeien

Wanneer het gezin ook nog eens de complete veestapel verliest door MKZ, lijkt al het ongeluk compleet. Dit vond ik echter wel een heel mooie toevoeging aan het verhaal. De angst voor MKZ is heel realistisch in boerenfamilies. De enige keer dat ik oprecht geraakt werd door dit boek, was dan ook het moment dat alle koeien afgemaakt moesten worden. Zegt dat iets over mij of over het boek?

De titel van het boek, De avond is ongemak, vond ik overigens wel mooi gekozen. Ook de toelichting hiervan was prachtig. De schrijfstijl leverde een aantal mooie quotes op, maar tegelijkertijd vond ik deze weinig authentiek.

“Hoe onze ouders elkaar hebben gevonden, blijft een raadsel. Vader kan namelijk niet zoeken. Als hij iets kwijt is, zit het meestal in zijn zak en als hij boodschappen moet doen, komt hij altijd met iets anders terug dan wat op het lijstje stond: moeder is het verkeerde pak yoghurt, waar hij genoegen mee heeft genomen en zij andersom ook”

Ook de personages blijven allemaal erg vlak in dit boek – komt dit door het verdriet of zijn ze gewoon niet tot in de diepte uitgewerkt?

De avond is ongemak wist mij, ondanks haar prachtige titel, niet te overtuigen. Het drama en de walging gaan me iets te ver. Terwijl de personages vlak bleven, waren het enkel de koeien die mij echt ontroerden.

Ik las dit boek als lid van de lezersjury voor de Hebban Debuutprijs. Met dank aan Hebban voor het verschaffen van een lees-exemplaar!