Uit het hoofd: confronterende roman over het leven na een aanranding

Titel
Uit het hoofd
Oorspronkelijk
De Mémoire
Auteur
Yamina Benahmed Daho
Vertaling
Kris Lauwerys
Isabelle Schoepen
Uitgeverij
Borgerhoff & Lamberigts
Jaar
2020
Pagina's
144

Uit het hoofd is het verhaal van Alya, die door een aanrandingspoging jarenlang gebukt gaat onder een verlammende angst. Ze heeft last van slapeloosheid, nachtmerries, neerslachtigheid en eenzaamheid. Ze lijkt geen aansluiting meer te vinden bij haar vroegere leven. Door middel van verslagen van gesprekken met politie, maatschappelijke en medische hulpverleners vertelt Yamina Benahmed Daho dit confronterende verhaal. Langzaam maar zeker krijgt de lezer toegang tot de herinneringen aan wat er die nacht is gebeurd.

Door het raampje van de wasmachine zag ik mijn wasgoed door elkaar geschud worden in de trommel, die langzaam in de ene en daarna in de andere richting draaide alvorens te versnellen, en ik dacht bij mezelf dat dat perfect weerspiegelde wat er sinds de nacht van 1 januari in mijn hoofd aan de gang is.

Uit het hoofd - Yamina Benahmed Daho

De nacht van Oud en Nieuw

In de nacht van Oud en Nieuw werd Alya Benalitna aangerand. Na de viering bij een vriendin stond ze aan een taxistandplaats te wachten op vervoer naar huis. Er hing daar echter een zeer nerveuze sfeer die het ik-personage angst aanjoeg. Daarom besloot ze zichzelf in veiligheid te brengen en liep ze terug naar het huis van haar vriendin. In het voorportaal van diens appartementengebouw liep ze echter het gevaar in de armen. Ze heeft aan haar aanrander weten te ontkomen, maar haar leven is na deze avond compleet veranderd. Een verlammende angst heeft zich van Alya meester gemaakt.

Ik heb alleen gedacht dat het van levensbelang was aan hem te ontkomen, en niet aan wat ik vervolgens moest doen.

In Uit het hoofd lezen we verslagen van gesprekken die Alya voert met de politie, maatschappelijke en medische hulpverleners. Op deze manier slaat ze een brug tussen wat haar is overkomen en de traumatische gebeurtenissen in het verhaal van haar familie met Algerijnse wortels. Door deze gesprekken verandert bovendien haar blik op de positie van de vrijgevochten vrouw, die zij ook zelf dacht te zijn.

De openbare ruimte behoort de man toe. Vrouwen houden zich er slechts op, vooral als ze in hun eentje zijn. Ze zouden zich daar vaak bijna voor excuseren. Wanneer ik het mezelf verbied over straat te lopen, in een park rond te wandelen, iets te gaan drinken in een café, naar een concert te gaan, excuseer ik me voor het feit dat ik een vrouw ben en pas ik uiteindelijk de boodschap toe die altijd al aan vrouwen is doorgegeven: als je gerust wilt zijn, kun je maar beter thuisblijven.

Uit het hoofd - Yamina Benahmed Daho

De jarenlange impact van een aanranding

Yamina Benahmed Daho heeft gekozen voor een bijzonder vertelperspectief dat meerdere jaren overstijgt. Dit boek laat zien hoeveel impact een aanranding heeft op iemands leven. Je kunt dat niet ‘zomaar vergeten’ of ‘een plekje geven’ – iets wat vaak van slachtoffers wordt verwacht. Ook het juridische proces duurt jarenlang in het geval van Aya.

Misschien betekent het voor het slachtoffer een opluchting te weten dat de dader in de cel zit. Maar krijgt zij door die opsluiting haar vrijheid terug? Wat mij betreft is het geen extra bescherming tegen de bijtende opmerkingen, beledigingen, misplaatste gebaren of andere vormen van agressie die ik op straat moet ondergaan.

Met Uit het hoofd geeft de schrijfster ons inzicht in de psychologische gevolgen die een aanranding kan hebben. Daho schrijft sober en rauw, waardoor het verhaal keihard binnenkomt bij de lezer. Tegelijkertijd stelt ze de positie van de vrouw in onze samenleving in vraag. Waarom kunnen vrouwen niet veilig over straat? Waarom worden vrouwen zo vaak lastig gevallen in de openbare ruimte?

Als een vrouw zich alleen in de de publieke ruimte begeeft, wordt dat altijd beschouwd als een uitnodiging. Omdat die publieke ruimte niet eerlijk is verdeeld tussen mannen en vrouwen.

Yamina Benahmed Daho schrijft sober en rauw, dit maakt Uit het hoofd des te pijnlijker om te lezen. Ik was aangedaan door de inhoud, geraakt door de kracht van de auteur. Het is belangrijk dat dergelijke verhalen vertelt worden, zodat daders voor eens en voor altijd beseffen hoeveel leed ze mensen aandoen, alsook het feit dat dit boek mensen aanmaant om compassie te tonen voor slachtoffers. De auteur toont in Uit het hoofd niet alleen de mogelijke psychologische gevolgen van een aanranding, maar heeft ook veel aandacht voor de positie van de vrouw in onze maatschappij. Een confronterend, maar prachtig en o zo belangrijk verhaal.

Uit het hoofd - Yamina Benahmed Daho

Met dank aan Borgerhoff & Lamberigts voor het recensie-exemplaar.

Vragen over seksueel geweld?

Voor vragen en meer informatie over seksueel geweld, hulp bij het verwerkingsproces of een luisterend oor kun je gratis bellen naar de hulplijn 1712. Liever niet telefonisch? Op seksueelgeweld.be vind je alle informatie die je nodig hebt en kun je chatten met medewerkers.

Meer leestips?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief
en ontvang ongeveer maandelijks verse boekentips!