Het is 1 november. Allerheiligen. De Boekenbeurs stroomt vol. Lange rijen staan aan te schuiven voor een handtekening van Belle Perez, Kristel Verbeke en Leen Dendievel. Ook Rudi Vranckx en internetsensatie Niet Nu Laura klimmen in de pen om de wachtende fans van een krabbel te voorzien. In een verdoken hoekje op het oranje podium spreekt die donderdag een van de beste auteurs van het Nederlands taalgebied: Martin Michael Driessen. Helaas trekt deze interviewsessie heel wat minder volk. Hoog tijd om de Vlamingen voor te stellen aan deze auteur van formaat.
Van theatermaker tot auteur
Martin Michael Driessen begon, na een studie theaterwetenschappen in het Duitse München, zijn carrière als regisseur in het theater. “Wat mij van begin af aan gefascineerd heeft aan het theater is de mogelijkheid om een geheel eigen wereld te scheppen. In die wereld is alles zoals ik het wil.” Diezelfde fascinatie vond hij terug in het schrijverschap. “De almacht van de schrijver voelt voor mij als een vorm van totale vrijheid. Als auteur draag je de totale verantwoording voor alles wat je doet.”
In 1999 debuteerde Martin Michael Driessen als schrijver met de roman Gars. Hierop volgden Vader van God (2012), Een ware held (2013) en Lizzie (2015, in samenwerking met dichteres Liesbeth Lagemaat). Driessen: “Lizzie is verreweg het omvangrijkste boek dat ik heb geschreven, terwijl ik er tegenwoordig toe neig om steeds beknopter te worden. Dat vergt veel zelfdiscipline, maar ik heb een hekel aan gemakzucht. Ik sta mezelf niet toe om veel omwegen te maken en wil zo helder mogelijk schrijven.”

Totale beheersing
Deze krachtige schrijfstijl komt voort uit veel nadenken en weinig schrijven. “Op de ideale werkdag zit ik zo kort mogelijk aan de schrijftafel. Maar ik denk wel het hele etmaal aan het verhaal. Op die manier heb ik niet veel tijd nodig om, dat wat de moeite waard is, neer te zetten als tekst.”
Kenmerkend voor de boeken van Driessen is niet alleen de beknopte manier van schrijven. Zijn personages voelen authentiek, net als de wereld om hen heen. Alles klopt. “Ik streef een graad van totale beheersing na. Ik wil dat er niets willekeurigs of overbodigs voorkomt in het universum dat ik schep.”
Confrontatie met het onontkoombare
In 2016 verscheen Rivieren, een prachtige bundeling van drie novelles waarin iedere keer een rivier een grote rol speelt. De bundel leverde Driessen naast de ECI Literatuurprijs ook De Inktaap op, de jongerenprijs van de Nederlandse literatuur.
Rivieren opent met Fleuve Sauvage, waarin een alcoholist tijdens een eenzame kanotocht in de Ardennen zijn leven overziet. Het is een hard verhaal, waarin Martin Michael Driessen geen moeite doet het personage sympathiek te maken. Met weinig woorden weet Driessen de mens te vatten in zijn strijd tegen zichzelf, de natuur of de ander. “Ik confronteer mijn personages vaak met iets dat groter is dan zijzelf. Met iets onontkoombaars of met iets waarvan ze denken dat het onontkoombaar is. De destructiviteit van de kanovaarder in Fleuve Sauvage is zijn eigen ondergang. Het riviertje zelf is niet gevaarlijk.”
De rivier verbindt en verdeeld
De reis naar de maan, het tweede verhaal in Rivieren, is gesitueerd aan het einde van de negentiende eeuw. Het is een bitterzoete vertelling waarin twee levensverhalen elkaar kruisen. Konrad helpt als dagloner met het vlotten van boomstammen (het vervoeren van hout door de Rodach, de Main en de Rijn). Het is zijn grootste droom om de Rijn af te varen, helemaal naar Holland. Zijn leeftijdsgenoot Julias is de zoon van de baas. Hij gaat naar het gymnasium, vervolgens naar de universiteit en neemt in de loop van de tijd zijn vaders’ zaak over. “Toen ik dat tweede verhaal over die vlotters aan het schrijven was, besefte ik dat het net als Fleuve Sauvage over een rivier ging. Ik dacht, als ik nu nog een verhaal over een rivier schrijf, heb ik een boek. En dat derde verhaal is Pierre en Adèle geworden.”
In Pierre en Adèle zorgt de rivier voor tweestrijd, in plaats van eendracht. Twee Franse families, een protestantse en een katholieke, wonen samen in een dal, ieder aan een kant van de rivier. Beide families beweren dat de rivier – die zich als een echte rivier jaarlijks verlegt – de tegenpartij bevooroordeeld. Dit is reden voor een generatie overschrijdende familievete. “Ik had al in mijn achterhoofd dat ik over een grensconflict wilde schrijven. Over de vooroordelen van groepen mensen tegenover elkaar en over het gevecht om land en territorium. Toen was de stap snel gezet om de rivier te nemen als grens tussen twee domeinen.”
Een komedie
Rivieren kreeg in 2017 al een opvolger met de roman De pelikaan. Dit tragikomische verhaal speelt zich af in Joegoslavië. Twee personages, Andrej en Josip, chanteren elkaar zonder dat ze dat van elkaar weten. “Dan krijg je een gesloten, hermetische setting. Heel uitdagend om te schrijven.”
De pelikaan gaat over relaties tussen mensen en over het grijze gebied tussen goed en kwaad. Kunnen mensen elkaar ooit echt kennen? “In De pelikaan zien we opnieuw mensen die het zichzelf heel moeilijk maken. Ze zien geen uitweg meer in de problematiek die ze zelf geschapen hebben. Tegelijkertijd is er in het verhaal iets dat echt onontkoombaar is: de Balkan-oorlog die eraan komt.”
Een idylle weggevaagd
Ondanks het feit dat Driessen voor zijn boeken weinig research doet – “Ik kom eigenlijk nooit verder dan Wikipedia. Maar ik heb er genoeg aan” – was de keuze voor Joegoslavië weloverwogen. “Ik wist dat dit verhaal er baat bij zou hebben als het zich zou afspelen in een stagnerende samenleving.” Hiervoor was de post-Tito communistische staat het ideale decor. “Bovendien kwam de oorlog op het goede moment om naar het einde van het verhaal toe te werken, waar de idylle van het mooie stadje en de kleine levens van die kleine mannen worden weggevaagd door iets groters.”
Juist dat sluimerende Joegoslavië-conflict op de achtergrond geeft het verhaal de benodigde grimmige sfeer. Maar dat is niet de enige reden waarom Driessen kiest voor een setting ver van huis. “De keuze voor het buitenland komt voort uit een innerlijke noodzaak om het verhaal van mezelf weg te projecteren. Ikzelf kom in mijn boeken niet voor. Een verhaal dat de moeite van het vertellen waard is, laat zich transponeren naar een ander tijdvak of een ander land.”
Toch zijn de boeken van Martin Michael Driessen wel degelijk persoonlijk. “De verhalen zoals ik ze schrijf, dat ben ik. Natuurlijk schrijf ik over mezelf en over iets dat mij bezighoudt. Alleen is het hopelijk naar een hoger plan getild. Schrijven is met alchemie te vergelijken: het is bedoeling om van lood goud te maken. Mijn privéleven is lood. Kunst is goud.”
En goud, dat zijn de boeken van Martin Michael Driessen zeker. U zat hoogstwaarschijnlijk niet in zijn publiek op de Boekenbeurs, maar het is u vergeven. Zijn nieuwste bundel Mijn eerste moord is vanaf nu verkrijgbaar in de betere boekhandel. Net als het prachtige Rivieren en het tragikomische De pelikaan.
Boeken van Martin Michael Driessen
Klik op een cover om mijn recensie te lezen.
8 reacties
Evelyne
08/11/2018 at 10:03
Oei, Gars heb ik al zo’n 20 jaar ongelezen in mijn boekenkast staan.
Én ik heb het destijds gekocht op de boekenbeurs.
Misschien moet ik het dan toch eens gaan lezen…
Marcia van der Zwan
08/11/2018 at 11:52
Gars heb ik zelf nog niet gelezen, maar ik kan je de boeken van Martin Michael Driessen ten zeerste aanraden!
Sue
19/11/2018 at 19:52
Ik vond De Pelikaan zo mooi, daarna heb ik meteen Vader van God gekocht. Ken je die?
Marcia van der Zwan
25/11/2018 at 18:22
Vader van God staat nog op mijn verlanglijstje!
Katrien
20/11/2018 at 09:39
Die man verdient een volle zaal. Jammer van de opkomst maar fijn om hier het verslag te lezen. Rivieren staat hoog op mijn favorietenlijstje van de afgelopen jaren.
Marcia van der Zwan
25/11/2018 at 18:21
Ik vind inderdaad ook dat deze auteur een volle zaal verdient!
Pingback: November: de boekenbeurs, Margaret Atwood en Spel 2018 - Oog op de toekomst
Pingback: Mijn 2018: Een boekig jaaroverzicht - Oog op de toekomst
Reageren is niet meer mogelijk.