Op de boekenbeurs praten over tv-series lijkt vloeken in de kerk, maar aangezien Mark Cloostermans een boek heeft geschreven over series én de wereldliteratuur wordt het voor deze keer door de vingers gezien. In Spoiler. Hoe de televisieserie een literair genre werd breekt Cloostermans een lans voor tv-series. Hij wijst op de parallellen tussen series en grote werken uit de literatuur en bepaalde thema’s. Zo koppelt hij bijvoorbeeld Breaking Bad aan Faust en Game of Thrones aan Tolstoj’s Oorlog en Vrede. Een boek voor echte binge watchers én literatuurfanaten.
Persoonlijkheid versus Gesamtkunstwerk
Wie had twintig jaar geleden gedacht dat tv-series zo belangrijk zouden worden? De acteurs zijn nu sterren van Hollywoodniveau. Tv-studio’s en streaming diensten vechten om de beste regisseurs. Spoilers zijn een zaak van staatsbelang. Cloostermans had echter vooral een persoonlijke reden om dit boek te schrijven. “Ik bewonder graag. Ik schrijf heel graag over dingen die ik zelf apprecieer. Maar misschien heb ik dit boek enkel geschreven om mezelf een beter gevoel te geven over het feit dat ik zoveel series heb gekeken.”
Comedian, acteur en scriptschrijver David Mitchell zegt dat een goedgemaakte tv-serie de roman is van vandaag de dag. Cloostermans: “De theorie is dat elk tijdvak zijn favoriete manier heeft om verhalen te vertellen. In het Victoriaans tijdperk hadden ze Shakespeare en het theater, de negentiende eeuw had de feuilleton en nu hebben we tv-series.”
In het laatste hoofdstuk van Spoiler legt Cloostermans uit hoe literatuur en tv-serie van elkaar zullen blijven verschillen. “Literatuur is persoonlijkheid. Tv-series blijven een Gesamtkunstwerk, er worden elementen uit verschillende kunstvormen samengevoegd en het eindproduct wordt gemaakt door een team. Wanneer je een boek van Tom Lanoye of Jeroen Brouwers leest, ontmoet je iemand die zijn volledige verbeeldingswereld voor jou opent. Dat is een mate van betrokkenheid die je nooit zult hebben bij tv-series.”
Breaking Bad, The Big Bang Theory en The Wire
Seriefanaat Mark Cloostermans is geen binge watcher, al maakte hij voor Breaking Bad een uitzondering. De eerste vier afleveringen keek hij in een week, de daarop volgende week keek hij de rest (58 afleveringen). De laatste zestien afleveringen keek hij zelfs in een ruk. “Breaking Bad is een van de weinige tv-series die echt goed landt. Er zijn heel veel tv-series die onderweg interessant zijn, maar er zijn er weinig die netjes kunnen landen. Breaking Bad doet dat perfect.”
Hoewel het aanbod series internationaal uitermate groot is koos Cloostermans er bewust voor om in zijn boek enkel Amerikaanse tv-series aan bod te laten komen. “Ik heb mij beperkt tot Amerikaanse series omdat dat mijn voorkeur is, maar ook omdat je ergens een lijn moet trekken. Hoewel ik het Franse Les Revenants bijvoorbeeld ook heel goed vind. Maar door alleen Amerikaanse series te bespreken en ze chronologisch te zetten, kun je ook de evolutie in de stijl zien.”
“Wat mij betreft hebben Britse, Noorse en andere Europese series ook meer een nationale identiteit, terwijl Amerikaanse series op een ‘nul niveau’ van algemene cultuur zitten. Daar zou je overigens een ander boek over kunnen schrijven, over de manier waarop de nationale identiteit gerepresenteerd wordt in populaire cultuur.”
The Big Bang Theory, The Wire en Game of Thrones
In Spoiler komen zowel commerciëlere series aan bod als de meer serieuzere. “Het is zoals in de literatuur, af en toe heb je zin in iets lichts zoals The Big Bang Theory of 2 Broke Girls, en soms heb je zin in een David Foster Wallace. The Wire is bijvoorbeeld een uitstekende serie. Ik wilde daar een stuk over schrijven in combinatie met Kafka, maar dat is er helaas niet van gekomen.”
Cloostermans: “Soms geven series ook zin om te lezen, zo ben ik via Game of Thrones bij Tolstoj beland. De serie gaat over macht: Wat is macht? Waar schuilt macht in? Oorlog en Vrede van Tolstoj gaat niet alleen over de zelfmoordpogingen en de mislukte liefdes van de vrouw van Napoleon, maar onderzoekt het thema macht.”
Tot slot: “Ik vind dat tv-series de laatste twintig jaar gegroeid zijn tot een creatieve vorm van verhalen vertellen die het hele spectrum bestrijkt – van commercieel tot artistiek en politiek. Het is een tot volwassenheid gekomen kunstvorm.”
Spoiler. Hoe de televisieserie een literair genre werd.– Mark Cloostermans (Uitgeverij G.A. Van Oorschot B.V, 2017). Boekenbeurs 2017: 29 oktober, oranje podium.