Tenzij de vader: de gewantrouwde schoonheid

Karin Amatmoekrim groeide op in Nederland, terwijl haar vader in Suriname woonde. Als kind dacht ze zelfs dat haar Nederlandse stiefvader haar biologische vader was. In Tenzij de vader duikt ze in het levensverhaal van haar echte vader: taekwondo grootmeester Eric Lie, beroemd en berucht in heel Paramaribo. Ik genoot van dit eerlijke familieverhaal en de zoektocht naar de band tussen vader en dochter. Ook de stukjes in de dojo van Eric Lie spraken mij als vechtsportmeisje enorm aan.

Ik heb onmiskenbaar een hang naar wat rauw en geschonden is. Schoonheid heb ik altijd gewantrouwd. Het aardige, vriendelijke, opgepoetste is nooit zo eerlijk als dat wat zich geen illusies meer maakt.

Een eerste toenadering

Wanneer Karin elf jaar is hoort ze van haar moeder dat Eric Lie, haar biologische vader, in Suriname woont. Dit is goed nieuws, want nu kan ze afstand nemen van de dronkenman die ze tot dit ogenblik als vader heeft gezien. Hij is niet meer dan haar stiefvader. Voor de rest verandert dit echter weinig aan het leven van Karin. Pas wanneer ze negentien is, ontvangt ze van haar vader een brief en een foto. Vanaf dat moment beginnen ze brieven naar elkaar te schrijven. Brieven zonder echte emoties die vaak aan de oppervlakte blijven, maar het eerste contact is gelegd. Uiteindelijk kunnen twee vrienden haar overtuigen om naar Suriname te reizen om haar vader te ontmoeten. Suriname overweldigd haar. De taal, de cultuur en de natuur lijken Karin te betoveren. Maar lukt het haar ook een band op te bouwen met haar vader?

Wie oog in oog met een tropisch bos heeft gestaan, weet hoe nietig hij zich kan voelen tegenover de natuur. Het is prachtig, indrukwekkend en angstaanjagend, want hier geldt het recht van de sterkste, en de sterkste is niet degene die de meeste boeken heeft gelezen, of het langst over het leven heeft nagedacht. Hier wint de natuur het van de geest.

Ondertussen is Eric Lie 71 jaar oud. Ongehinderd door zijn leeftijd blijf hij hartstochtelijk jagen, zowel op wilde dieren als op vrouwen. Algauw ontdekt Karin dat ze niet zijn enige ‘voorkind’ is. Hij heeft een behoorlijk aantal kinderen bij verschillende vrouwen. Ze leert verschillende van zijn kinderen kennen en gaat op zoek naar de man achter de verhalen, in de hoop uiteindelijk haar vader te vinden.

Uit de woorden van mijn vader leerde ik dat er geen enkele waarheid is, zolang je iedereen zijn eigen versie van het verhaal gunt.

Het schrijven van een vaderroman

Tenzij de vader is een autobiografische roman, waarin we vele dialogen tussen de schrijfster en haar vader lezen. Ook andere familieleden komen aan bod en vertellen over hun band met Eric Lie. Dit wordt aangevuld met sfeervolle beschrijvingen van Suriname en haar cultuur en natuur. De geschiedenis van het land wordt verteld vanuit het perspectief van de taekwondo-master. Niet objectief dus, maar zijn interpretatie. Ook Amatmoekirm zelf geeft terloops een aantal van haar eigen opvattingen te kennen, bijvoorbeeld door te schrijven over de rol die Suriname in de Nederlandse literatuur speelt. Dit alles komt samen in een interessant mozaïekverhaal. Tenzij de vader is hierdoor niet enkel een zoektocht naar een verloren gewaande vader, maar ook een zoektocht naar de eigen identiteit van de auteur. Wie is ze zelf? Welke rol speelt Suriname in haar leven en in haar identiteit? En waarom is ze angstig om een band op te bouwen met haar biologische vader?

Ik had gedacht dat we naast elkaar konden bestaan zonder elkaar te raken. Dat we op deze manier met elkaar konden blijven leven, een overeenkomst die we woordeloos gesloten hadden en die ons in staat stelde om tegen de rest van de wereld te zeggen, dit is mijn vader, dit is mijn dochter, en er dan aan voorbij konden gaan dat er niets anders was dan die woorden.

Gedurende haar jeugd, was Eric Lie slechts een naam voor Karin Amatmoekrim, een onbereikbare figuur. In deze roman maakt ze hem tastbaar voor de lezer, maar in de eerste plaats voor zichzelf. Na jaren van afwezigheid vallen in eerste instantie vooral de verschillen tussen vader en dochter op. Eric Lie leeft in een wereld van conservatieve denkbeelden, waar de rollen tussen man en vrouw strikt verdeeld zijn. Ook zijn losse seksuele moraal kan de schrijfster maar moeilijk begrijpen, net als zijn voorliefde voor jagen en het eten van wilde dieren. Kan ze de dochter zijn waar haar vader op wacht? Of moet ze dan zichzelf te veel verloochenen?

Ik schreef dit boek niet om met mijn vader af te rekenen. Ik zocht een verklaring, of misschien eerder een excuus, om te zijn zoals hij: onverbeterlijk en genadeloos mezelf.

Tenzij de vader begint als een intiem familieportret, maar wordt algauw een zelfportret van de schrijver. Karin Amatmoekrim zoekt haar vader, maar vindt zichzelf in het prachtige Suriname.