Het boek Joan: vrouwen komen in opstand in deze dystopie

In de nabije toekomst geschetst in Het boek Joan is de aarde onherroepelijk verwoest. Degenen die de oorlogen overleefden hebben hun intrek genomen in een ruimtestation dat boven de aardbol zweeft: CIEL. Hier regeert Jean de Men met ijzeren tucht. Een groep rebellen verenigt zich om die dictatuur omver te werpen, gedreven door het heroïsche lied van Joan. Ondanks de interessante synopsis en de actuele thematiek van genderfluïditeit is Het boek Joan toch een kleine tegenvaller. Lidia Yuknavitch gaat in het verhaal alle kanten op, waardoor het allemaal te veel is. De lezer blijft achter met een vreemd gevoel. Met meer pagina’s had dit verrassende en originele plot geweldig uitgewerkt kunnen worden, nu blijft het verhaal slechts middelmatig. Een goede poging.

Het jaar 2049

Het boek Joan speelt zich af in de nabije toekomst. In het jaar 2049 om precies te zijn. De aarde is verwoest en zo goed als onleefbaar door de gevolgen van grote oorlogen. Daarom wonen de overlevende mensen op CIEL, een mysterieus ruimtestation dat boven de aarde zweeft. De mensheid is door de oorlogen, radioactieve stralingen en hun nieuwe woonplaats dichterbij de zon echter niet meer wat het geweest is: mensen zijn haar- en geslachtsloos, hebben een spierwitte huid en zijn onvruchtbaar.  Ze schrijven bovendien geen verhalen meer op papier, maar branden deze in hun huid.

Op CIEL is de bloeddorstige dictator Jean de Men aan de macht. Hij gebruikt de laatste grondstoffen van planeet aarde om het ruimtestation en haar inwoners te voeden, terwijl hij tegelijkertijd jacht maakt op Joan van Stof. Toen de oorlogen uitbraken was deze kindsoldate zijn directe tegenstander, extreem gevaarlijk door haar speciale krachten om natuurelementen te manipuleren. Zoals in iedere situatie met een dictator zijn er echter ook opstandelingen. De rebellen op CIEL trekken zich op aan het verhaal van Joan.

Vrouwelijke strijdsters

Het boek Joan kent verschillende hoofdpersonages. Aan boord van CIEL heb je Christine, de tekenares van plastieken (dat zijn de gebrande tekeningen op de menselijke huid) en de uitvinder Trinculo. Wanneer een van zijn uitvindingen hem een ter dood veroordeling oplevert, zet Christine alles op alles om hem te redden en de doodgewaande Joan van Stof te doen herrijzen. Joan is een Française die na de oorlogen op de brandstapel eindigde, door het toedoen van dictator Jean de Man. Haar verhaal doet denken aan het verhaal van die andere Française: Jeanne d’Arc.

De thematiek van het verhaal is erg interessant. Joan Yuknavitch onderzoekt de fluïditeit van gender in een post-apocalyptische setting. Wat betekent het om man of vrouw te zijn? En is sekse nog wel van belang als de wereld ten onder gaat? Een interessante gedachte om over na te denken. Tegelijkertijd is Het boek Joan een waarschuwing: als we niet beter omgaan met onze planeet en met elkaar, dan kunnen wij als mensen de aardbol verwoesten. Daarnaast telt het verhaal zeer sterke vrouwelijke personages, wat ook heel fijn is. De dictator is een man met macht, maar het zijn vrouwen als Christine, Joan en Leone die de rebellie in gang zetten.

Een afstandelijk schrijfstijl en een overdosis informatie

Het boek Joan is geen gemakkelijk boek om te lezen. Het duurt even voordat Yuknavitch de lezer mee heeft: het vergt veel uitleg voor je begrijpt hoe de toekomstige samenleving in elkaar zit en zo geworden is. Dit in combinatie met de ietwat afstandelijke schrijfstijl maakt het lastig een band op te bouwen met de personages. Halverwege het boek komt echter de actie in het verhaal en krijg je steeds meer zin om verder te lezen.

Desalniettemin weet Yuknavitch het niet helemaal waar te maken. Het verhaal is zo ingewikkeld, dat het minstens een honderdtal pagina’s langer had mogen zijn. Nu is het gewoon te veel van het goede.  Je krijgt zoveel informatie, zoveel personages, zoveel achtergrondverhalen, … Het verloop van het plot alsook het achterliggende idee zijn echt heel sterk, maar de uitwerking had beter gekund. De overdosis aan informatie had beter gedoseerd kunnen worden en sommige gebeurtenissen vragen om meer duiding. Het verhaal is soms gewoon zo vreemd, dat het voor de lezer bijna onbegrijpelijk wordt.

Het boek Joan is een bijzondere dystopische vertelling met sterke vrouwelijke personages.

Met dank aan Lebowski Publishers voor het opsturen van een recensie-exemplaar!