Ik die nooit een man heb gekend: wie zijn wij zonder onze herinneringen?

Veertig vrouwen zitten gevangen in een ondergrondse kelder. Hoe ze daar terecht zijn gekomen? Niemand van hen lijkt dat te weten. Aan het woord is een jong meisje, een buitenbeentje binnen de groep gevangenen. Zij heeft de ‘oude wereld’ nooit gekend en neemt de lezer op compleet eigen wijze mee in haar dagelijkse realiteit. Ik die nooit een man heb gekend (I Who Have Never Known Men) is een origineel post-apocalyptisch verhaal, met een zeer mysterieuze sfeer. Waarom zitten er alleen maar vrouwen achter slot en grendel? En waar bevinden ze zich eigenlijk? Jacqueline Harpman neemt je mee in een ongekend intrigerende zoektocht.

Veertig vrouwen in een kooi

In Ik die nooit een man heb gekend zitten veertig vrouwen gevangen in een ondergrondse kelder, nauwlettend in het oog gehouden door een wisselende groep bewakers. De vrouwen hebben geen herinnering aan hoe ze daar zijn gekomen, geen idee van tijd, en alleen een vage herinnering aan hun leven daarvoor. Welke duistere ramp is aan hun opsluiting voorafgegaan? Ze kunnen enkel speculeren.

Terwijl ontelbare jaren voorbijgaan zit een jong meisje alleen en verbannen in de hoek. Zij is als enige kind tussen alle volwassen vrouwen in de kelder terechtgekomen. Niemand weet of dit toeval was of opzet in het spel. Toch is het juist dit kind, dat nooit een vroeger heeft gekend en zonder herinneringen leeft, dat alles opnieuw zal uitvinden: de tijd, het denken, het verlangen. Ze is de sleutel tot het ontsnappen en overleven van de anderen in de vreemde wereld die bovengronds op hen wacht.

Perhaps, when someone has experienced a day-to-day life that makes sense, they can never become accustomed to strangeness. That is something I, who have only experienced absurdity, can only suppose.

Het mysterie van de mens

Vanaf de eerste pagina weet Jacqueline Harpman een mysterieuze setting te creëren in Ik die nooit een man heb gekend. Als lezer weet je net zomin als de vrouwen hoe ze in de ondergrondse kooi terecht zijn gekomen. Je gaat met hen op zoek naar antwoorden.

Het interessante aan dit verhaal is wat mij betreft het hoofdpersonage. Omdat ze als kind in de gevangenis terecht is gekomen, heeft ze geen herinneringen aan het ‘echte’ leven. Haar enige realiteit is deze in de kelder. Dit maakt het moeilijk voor haar om in contact te komen met de andere gevangenen – ze kan niet meepraten over mannen, de liefde of het dagelijkse leven van vroeger. Als onbeschreven blad, als toehoorder, probeert ze een beeld te vormen van de samenleving van voorheen. Harpman geeft het verhaal op deze manier een sterke filosofische invalshoek. Wat is leven? Wie zijn wij zonder onze herinneringen? En wat maakt ons uniek?

Hoop, liefde en de dood

Tegelijkertijd is Ik die nooit een man heb gekend een verhaal over hoop en naastenliefde. Over de kracht om door te gaan en nooit op te geven. Daarnaast speelt ook de dood een belangrijke rol in het boek. Hoewel sommigen van de personages angstig zijn om te sterven, is de vertelster voornamelijk onder de indruk van degenen die de dood dapper in de ogen durven te kijken. Die vrede durven te hebben met hun einde.

The women had discovered that survival is no more than putting off the moment of death.

Ik die nooit een man heb gekend neemt de lezer mee naar een andere wereld. Een kalme, bijna uitgestorven wereld waar alles draait om overleven. De schrijfstijl van Jacqueline Harpman is zo prachtig dat je het haar vergeeft dat ze het nalaat om echte antwoorden te geven. Het is de reis die telt in dit filosofische verhaal.

Ik die nooit een man heb gekend is echt een geweldig boek. De mysterieuze setting, de eenzaamheid van de vrouwen, het bijzondere hoofdpersonage – ik ben fan. Het is een boek waar je zonder al te veel voorkennis aan moet beginnen, dat maakt het verhaal des te specialer. Let dus goed op: mijn versie begint met een voorwoord waarin het complete plot al verraden wordt. Bewaar dit voorwoord liever totdat je het hele verhaal hebt gelezen.

Hoewel er een Nederlandse vertaling is verschenen, las ik I Who Have Never Known Men in het Engels.