Ontdooid: onbeperkte poëzie over het leven met een beperking

In 2014 verscheen Ontdooid op de internationale dag van personen met een handicap. Mustafa Kör, peter van de campagne, begeleidde samen met Ivo Konings en David Troch vijfentwintig dichters in spe bij het schrijven van hun eigen gedicht rond het leven met een handicap. Deze onbeperkte poëzie laat zien dat mensen met een handicap in de eerste plaats mensen met dromen, wensen en relaties zijn. Ze willen erkend worden en hun plaats opeisen in een maatschappij die claimt inclusief te zijn. Deze bundel is, in de woorden van Mustafa Kör, “een collage van verschillende, ‘buitengewone’ mensen met hun eigen kijk op en benadering van de dingen”. Een kleurrijke bundel die ontroert, ongelijkheid aanklaagt, maar de lezer ook doet glimlachen. Ontzettend inspirerend.

ik acht het niet voor mogelijk
dat dit lichaam nog
aantrekkelijk is
~ Ivo Konings, De som van alle dingen

Geen zorgbehoevende planten

In opdracht van de Vereniging Personen met een Handicap (VFG) ging Mustafa Kör als coach aan de slag voor mensen met een beperking. Hij hielp hen met het schrijven van gedichten. Ontdooid is hiervan het resultaat, een dichtbundel over mensen met een beperking, grotendeels geschreven door mensen met een beperking.

De bundel die u in handen heeft is daar de vrucht van. Hij is ‘Ontdooid’ gedoopt. Om de symboliek die er in besloten ligt, dat mensen met een beperking meer zijn dan zorgbehoevende planten die we paternaliserend moeten aanspreken of liefkozen als waren ze puppy’s. Ontdooid is het bewijs van het tegendeel.

De gedichten gaan over blind zijn, in een rolstoel zitten, een bipolaire stoornis hebben, een verlamming, chronisch ziek zijn, … Tegelijkertijd laten de gedichten zien dat mensen met een beperking naast deze beperking weinig verschillen van mensen zonder beperking. Ze hebben net zo veel dromen en verlangens. Ontdooid laat je verder kijken dan iemands rolstoel of iemands witte stok. De waardevolste les is misschien wel dat wegkijken geen optie is. Zeker niet in een maatschappij die claimt inclusief te zijn.

Een bundel als deze is belangrijk, omdat mensen met een beperking veel te weinig gerepresenteerd worden in onze populaire cultuur. Van boeken tot televisie en van muziek tot de kunsten; we zien veel te weinig mensen met een handicap. En dat terwijl vijftien procent van de wereldbevolking gehandicapt is. Ontdooid geeft je een kijkje in hun levens.

Het niet aanhoren of inzien hoe de beperkte medeburger ervoor staat, getuigt echter van een cynisme waar geen superheld tegen opgewassen is.

Autisme, bipolariteit en een verlamming

Tess Van Deynse geeft de lezer in ‘Vervelende drukte’ een kijkje in haar hoofd. Ze heeft autisme en heeft vaak last van overprikkeling. Magda Janssens weet haar leven met een bipolaire stoornis te vatten in het gedicht ‘De gave van bipolariteit’.

Ze valt flauw
En wordt wolk
En dan een druppel regen

Didier Peleman heeft een verstandelijke beperking en zou het liefst zingend over straat gaan.

zit een liedje in mijn hoofd
ik wil zingen van geluk
op straat waar mensen staan te kijken

Het leven van Johanna Thuyn nam op 24 oktober 1991 een drastische wending, toen ze verlamd raakte na een auto-ongeval.

Dansen in een korenveld
de fucking Verlamming houdt me tegen
de fucking Beperking maakt me zot

Margot Vanderstraeten laat in ‘Rolstoelblues’ de lezer kijken vanuit het perspectief van iemand die in een rolstoel zit. Heb je er ooit weleens over nagedacht dat onze kruizen op ooghoogte van deze mensen zitten? Wat moet dat voor uitzicht zijn?

ik glijd in mijn Permobil C300 TS,
met optionele elektrische rugversnelling,
voorbij benen en billen
langs pronte edele delen die wrijven voor mijn neus

De bundel Ontdooid geeft de lezer een kijkje in het leven van personen met een beperking. Aan een rolstoel gekluisterd zitten, verlamd zijn, een bipolaire stoornis of autisme hebben; het is onze dichters niet vreemd. Onder leiding van Mustafa Kör laten ze zien dat ze meer zijn dan hun beperking. Een inspirerende en belangrijke dichtbundel.