Ze gaan er met je neus vandoor: een typografisch kunstwerk

In Ze gaan er met je neus vandoor verkent Ted van Lieshout de grenzen van poëzie, typografie en het gegeven van een boek. In deze bijzondere poëziebundel, geschreven voor kinderen maar ook geschikt voor volwassenen, begint een dichter aan een nieuwe bundel. Vanwege liefdesverdriet haakt hij al na een gedicht af. De letters komen echter in opstand en proberen de dichter te helpen met zijn boek. Ook gaan ze op zoek naar een nieuw lief voor de dichter. Wat volgt is een strijd met een andere groep letters, waardoor het thema van de Eerste Wereldoorlog in het voetlicht komt. De manier waarop Van Lieshout speelt met typografie is fantastisch, net als het bruggetje dat hij maakt naar de serieuze thematiek van een oorlog. Helaas vond ik het eerste deel – dat wil zeggen het gedeelte na het (fantastische) openingsgedicht – wat moeilijk om doorheen te komen. Hierdoor was ik bijna niet bij de prachtige conclusie aanbeland.

Een sneeuwman met een gebroken hart

Ze gaan er met je neus vandoor is zowel een gedichtenbundel als een verhaal, gericht op kinderen van basisschoolleeftijd. Het openingsgedicht, waar de titel van het boek in terugkomt, vond ik absoluut hilarisch. Een sneeuwman is verliefd op een konijn en wil deze een kusje geven. Het konijn neemt echter een hapje uit diens neus en gaat er met de winterpeen vandoor. Een verwijzing naar de gevoelens van de dichter met liefdesverdriet. Grappig en ontroerend tegelijkertijd.

Zo is de liefde. Je dénkt dat er
van je gehouden wordt, maar
ze gaan er met je neus vandoor.

Vol goede moed sloeg ik de bladzijde om en toen werd ik toch een beetje teleurgesteld. De manier waarop de letters tegen de dichter, de lezer en elkaar beginnen te praten was niet zo aan mij besteed. Al kan ik me voorstellen dat de doelgroep – jonge kinderen – dit goed zal kunnen waarderen. Wie weet is dit precies poëzie op maat van kinderen? Ik vond persoonlijk de sprekende en ruziemakende letters wat irritant. Het verhaal werd er traag van en ik twijfelde om het boek weg te leggen. Aan het einde komt het toch allemaal nog mooi terecht, maar de moeilijke start bleef mij parten spelen.

Strijd der letters

Ik hield echter wel van de manier waarop Ted van Lieshout speelt met typografie – de vormgeving van Ze gaan er met je neus vandoor is innovatief, prachtig én onderdeel van het verhaal. De manier waarop letters kogels verbeelden en zo naar oorlog verwijzen vond ik heel sterk. Er zijn twee kleuren, twee kampen; de impact van een oorlog wordt pijnlijk duidelijk gemaakt. Net als de gevolgen.

Daarnaast vind ik ook de fijne en natuurlijke representatie van homoseksualiteit, zo tussen neus en lippen door, een enorm positief punt aan dit boek. De letters zoeken een nieuwe partner voor hun dichter, maar de eerste reactie komt van een vrouw. “Onze dichter vindt vrouwen heel erg leuk, maar wij verwachten niet dat hij er verliefd op wordt. Wij zochten eigenlijk een mannelijk persoon voor hem.” Op een laagdrempelige manier wordt jonge kinderen getoond dat sommige mensen homo zijn en anderen niet, zonder oordeel. Dat kan ik alleen maar aanmoedigen.

Ze gaan er met je neus vandoor is een combinatie van een verhaal en poëzie, geschreven op de maat van kinderen. Vooral de experimentele wijze waarop Ted van Lieshout omspringt met typografie, kleurgebruik en de bladspiegel vond ik erg interessant. Hij verbeeldt heel letterlijk de thematiek van een oorlog en weet de lezer hiermee te raken. Ondanks de ietwat trage start, wist het slot een hoop goed te maken. Een bijzonder experiment rond taal en verbeeldingskracht.