De volgende scan duurt vijf minuten: gedichten uit het ziekenhuis

Meteen na haar schrijversresidentie in Tilburg kreeg Lieke Marsman ernstig nieuws: ze had kanker. In De volgende scan duurt vijf minuten onderzoekt ze in tien gedichten en een essay hoe een ziek lichaam zich verhoudt tot een zieke wereld. Marsman schrijft op een eerlijke en prachtige manier over haar ziekte, terwijl ze haar kritische blik op de maatschappij niet verliest.

De stem van Lieke Marsman

Eerder las ik van Lieke Marsman Het tegenovergestelde van een mens en ik was geïntrigeerd door haar bijzondere manier van schrijven. Haar debuutroman combineerde essays met gedichten en fictie – een waar pareltje. En dat is De volgende scan duurt vijf minuten ook. Geschreven met een geheel eigen geluid.

Toch merk ik dat er nog altijd mensen zijn die ongemakkelijk worden van mijn ziekte. Sommige vrienden ontpoppen zich tot reddende engelen die boodschappen doen of elke dag een ansichtkaart sturen of Zweedse puzzelboekjes langs brengen, van andere vrienden hoor ik nooit meer iets.

De dichtbundel is zeer persoonlijk, net als het bijbehorende essay. Lieke Marsman neemt je mee naar een heftige periode: het moment dat ze ernstig ziek was. Een prachtige poging om het onderwerp kanker uit de taboesfeer te halen. Marsman beschrijft haar persoonlijke Hel. Ze durft te schrijven over haar angsten en haar twijfels. Maar ook over de manier waarop de samenleving haar behandelt nu ze ziek is.

Zevenentwintig jarige lijven horen bovendien niet ziek te zijn, en als ze al ziek zijn, dan vanwege een of andere tropische ziekte opgelopen tijdens een wereldreis. Ervaar ik kanker als De Hel omdat ik dat echt zo voel of omdat dat nu eenmaal de reputatie van kanker is, al helemaal voor wie het op jonge leeftijd krijgt?

Het zelfvertrouwen van een middelmatige witte man

Ik houd van de schrijfstijl van Lieke Marsman. Mooie rake zinnen zijn wat mij betreft: “God, geef ons het zelfvertrouwen van een middelmatige witte man” en “De volgende vierentwintig uur zijn helemaal van jou”. Op een beeldende, heldere en vooral recht-door-zee manier geeft Lieke haar kijk op het leven.

De volgende scan duurt vijf minuten gaat niet alleen maar over kanker, maar ook over politiek. Op pagina 35 van het boekje schrijft Lieke dat ze het nodig had om over politiek te schrijven. Anders zou ze volledig door de ziekte opgeslokt worden. Doorgaan met de dingen waar ze mee bezig was voor ze haar diagnose kreeg, helpt haar in het herstelproces.

Dat je alles mag zeggen wat je wil
betekent nog niet
dat je alles ook maar moet willen zeggen
Als ik jou een prachtig stuk grond geef,
zeg: doe ermee wat je wil,
ga je het toch ook niet onder zitten schijten?

Naast de harde kritiek op de samenleving – op het Nederland ‘dat bezuinigt op het leven’ – is er ook plaats voor liefde. Voor steun en vriendschap. En voor hoop.

Er is niets wat ik nog wil zien
Behalve steeds opnieuw, opnieuw
Een nieuwe dag met jou

Ik vind het ontzettend gedurfd dat Lieke Marsman de lezer zo dichtbij laat komen. Ze is eerlijk, oprecht en puur. Maar ook hard, sterk en woedend. Een prachtig klein boekje, dat grootste gevoelens in zich meedraagt.

Met dank aan Uitgeverij Pluim voor het opsturen van een recensie-exemplaar!