De odyssee van Mohamed: pleidooi voor verbroedering

In 2017 publiceerde Mohamed El Bachiri Een jihad van liefde, over hoe hij zijn vrouw verloor door de aanslagen in Brussel. Nu, drie jaar later, verschijnt De odyssee van Mohamed. In dit boek vertelt hij over zijn jeugd in Molenbeek, zijn leven als vader van drie kinderen na de dood van zijn vrouw en zijn visie op verbroedering als basis voor de toekomst. El Bachiri schetst de contouren van een moderne, open samenleving waarin verschil mag bestaan en menselijkheid prevaleert. Opnieuw weet hij de lezer te raken met zijn eenvoudige poëtische taal, waarmee hij een grootse boodschap uitdraagt.

De onmacht van de slachtoffers

Drie jaar na de aanslagen in Brussel waarbij hij zijn vrouw Loubna verloor, klinkt de stem van Mohamed El Bachiri scherper dan ooit. De odyssee van Mohamed heeft mij tot tranen toe geroerd. Wat een verdriet moet de auteur met zich meedragen – en wat een aanfluiting hoe weinig hulp hij na de aanslagen van 22 maart kreeg van overheidsinstellingen.

Mensen zeggen tegen me: ‘Je bent niet kwaad geweest.’ Maar de terroristen verdienen allerminst mijn woede. Voor mij vertegenwoordigen ze het niets, ik heb geen enkele achting voor ze. Wat me wél echt kwaad heeft gemaakt, is dat je in de steek wordt gelaten door mensen en instellingen waar je in gelooft, dat je dat institutionele geweld over je heen krijgt. Ik was werkelijk teleurgesteld. Als je kwetsbaar bent, ben je een gemakkelijke prooi voor de roofdieren en ordehandhavers van de instellingen.

Na de aanslagen van 22 maart kreeg El Bachiri een therapeut toegewezen in Sint-Gillis bij een organisatie die gratis psychologische hulp bood. Elke twee, drie weken sprak hij met zijn therapeut. Totdat het centrum na een paar maanden opgeheven werd wegens financiële problemen. Slachtoffers van de aanslagen zaten vanaf dat moment zonder psycholoog. Als ze bij dezelfde therapeut wilden blijven moesten ze hiervoor niet alleen naar de andere kant van Brussel reizen, maar ook vijftig euro per sessie betalen. Dat is toch om kwaad van te worden!

Natuurlijk zal de staat zich rechtvaardigen en zeggen: ‘We waren er niet op voorbereid’, maar wij, de slachtoffers, waren er ook niet op voorbereid! En mijn kinderen, wezen van de tweeëntwintigste maart, al helemaal niet!

Een visie voor de toekomst

De odyssee van Mohamed geeft een oprecht kijkje in het leven van de auteur, over hoe hij samen met zijn kinderen het verlies van zijn prachtige vrouw Loubna een plaatsje probeert te geven. En dat is absoluut niet gemakkelijk. Daarnaast geeft de auteur zijn visie op de huidige maatschappij, van de islam en haar verhouding met andere godsdiensten tot klimaatverandering en dierenwelzijn. In een van de eerdere hoofdstukken noemt hij zichzelf ‘maar een simpele metrobestuurder’ maar als er iemand een visie heeft voor de toekomst, dan is het El Bachiri wel. Daar kan geen diploma tegenop.

Als je je niet geaccepteerd voelt, ondanks de moeite die je doet, voel je je ellendig. Bovendien hoor je ook nog vrijwel dagelijks dat je de oorzaak bent van heel wat problemen in de maatschappij, dat je godsdienst gewelddadig is en de wereld wil overheersen. Enzovoort.

El Bachiri pleit voor verbroedering tussen verschillende religies. Ook hoopt hij dat mensen niet stug blijven vasthouden aan alle tradities van eeuwenoude religies, maar dat ze een werkbare variant zoeken voor de moderne samenleving – een samenleving met social media en interne. De wereld is de laatste jaren immers ontzettend veranderd. Tegelijkertijd vraagt de auteur ook om begrip voor moslims. En dat hoeft helemaal niet moeilijk te zijn.

Ik zei dat de situatie heel ingewikkeld is, en dat is waar. Maar tegelijkertijd is ze verschrikkelijk simpel. Jonge moslims in Europa willen ontzettend graag dat er eens wordt gezegd: ‘Jullie horen hier thuis. We houden van jullie.’

Spreken vanuit het hart

In De odyssee van Mohamed richt Mohamed El Bachiri zijn woord meerdere malen tot zijn vrouw. Zou zij hem nog herkennen? Weet ze hoeveel de aanslag op haar leven hem veranderd heeft? De auteur is ondertussen een veelgevraagd spreker op evenementen en congressen. Hij probeert stemlozen een stem te geven door met zijn hart te spreken. En deze woorden komen binnen.

Als je eens wist wat een wending mijn leven heeft genomen sinds je er niet meer bent… Ik ben nog altijd dat grote kind dat dol is op lachen en laten lachen. Ik ben nog altijd iemand die overal lak aan heeft en zichzelf niet al te serieus neemt. Iemand die zichzelf serieus neemt, heeft niets van het leven begrepen, vind ik. Maar tot mijn verrassing heeft mijn getuigenis mensen geraakt. Ben ik de stem van de vele stemlozen, die zonder subversief te willen zijn een paradigma proberen neer te halen, of juist op te bouwen, dat zonder de anderen niet tot stand kan komen? Ik weet het niet, ik spreek alleen met mijn hart.

De odyssee van Mohamed is een rauw en eerlijk verhaal over het leven in Molenbeek, zowel voor als na de aanslagen van 22 maart. Verplicht leesvoer voor iedere Belg!