Drakendochter: Clarice Gargard onderzoekt haar eigen familiegeschiedenis

Waar Karin Amatmoekrim voor Tenzij de vader naar Suriname trok om haar biologische vader en taekwondo grootmeester Eric Lie te leren kennen, gaat Clarice Gargard in Liberia op onderzoek naar een verborgen kant van haar vader. Gargard kent haar vader als een idealist die zich inzette voor minderbedeelden en streed voor rechtvaardigheid. Maar gaandeweg komt ze erachter dat hij jarenlang werkte voor de gruwelijke dictator Charles Taylor. Hoe kan iemand die zoveel goeds zei te willen doen voor een tiran hebben gewerkt? Hoe zijn deze twee kanten in een mens te verenigen? Wie is haar vader? In Drakendochter zoekt ze antwoord op deze vragen.

In een oorlog komen doodgewone mensen tot gruweldaden die ze normaliter niet zouden plegen.

Liberiaanse geschiedenislessen

Toen ik aan Drakendochter begon, besefte ik dat ik eigenlijk bijna niets wist over Liberia. Ik wist niets over haar ontstaansgeschiedenis en niets over haar burgeroorlogen. De vader van Gargard werkte voor de Liberiaanse overheid onder verschillende regeringsleiders, van wie sommige democratisch en andere dictatoriaal waren. Een van hen was Charles Taylor. In 2012 werd Taylor door het Sierra Leone-tribunaal in Den Haag tot vijftig jaar cel veroordeeld voor misdaden tegen de menselijkheid. Hij maakte zich schuldig aan verminkingen, verkrachtingen en kannibalisme. Ik was toen twaalf jaar en heb hier weinig over meegekregen. Met terugwerkende kracht heeft dit boek dan ook mijn blik op de wereldgeschiedenis weten te verruimen.

Clarice Gargard is de jongste van tien kinderen en werd in 1988 geboren in de Verenigde Staten. Toen in 1992 de Tweede Liberiaanse burgeroorlog uitbrak besloot haar vader – die sinds een scheiding de voogdij over de kinderen had – Clarice en haar oudste zus naar Amsterdam te brengen. Zelf ging hij terug naar Liberia. De relatie tussen Gargard en haar vader was er een op afstand, maar ze bleef een grote bewondering voor hem hebben. In haar ogen was haar vader een wereldverbeteraar, maar naarmate ze ouder wordt slaan de twijfels toe. Wat was de rol van haar vader in de Liberiaanse burgeroorlogen? Waarom werkte hij als rechterhand van de dictator Charles Taylor?

Maar als ik nu aan mijn vader, die weer in Liberia woont, vraag of hij Taylor een slechte man vindt, zegt hij over de regeringsleiders voor wie hij heeft gewerkt: ‘Ze waren allemaal slecht.’

Het verhaal van de draak

De vader van Clarice Gargard is geboren in een dynastie van krijger-koningen. Haar opa was koning Gbozuah Gargard, de laatste krijger-koning van Grand Bassa County. Hij stond bekend als een strenge maar wijze heerser die kon bijten en blazen. Koning Gbozuah Gargard kon vriendelijk zijn en vrede sluiten, maar hij voerde ook oorlogen. Hij was een van de laatste Liberiaanse koningen die dorpen in de fik stak wanneer hij daar heil in zag.

Om te kunnen overleven en gedijen, moest mijn vader soms ook een draak zijn. Net als zijn vader en de vader van zijn vader.

Een persoonlijke zoektocht

In Drakendochter wordt geschiedenis afgewisseld met persoonlijke anekdotes en familieverhalen. Meer dan eens stelt de schrijfster zichzelf in vraag. Doet ze er goed aan om haar familieverhaal op te schrijven?

Sommige mensen begrijpen niet waarom ik gebeurtenissen uit het verleden wil oprakelen. Waarom ik inzoom op de misstanden in Afrika, terwijl we al genoeg gestereotypeerd en gedemoniseerd worden, en mezelf op een meedogenloze zoektocht heb toegelegd. Het zijn begrijpelijke bezwaren, maar ik probeer me niet te laten leiden door de angst voor wat anderen kunnen denken en zeggen.

Drakendochter is meer dan enkel een zoektocht naar de rol van haar vader in het regime van Charles Taylor. Clarice Gargard is ook op zoek naar zichzelf en dat doet ze in alle eerlijkheid.

De informatie die ik tijdens mijn onderzoek heb verzameld zegt niets maar tegelijkertijd álles over wie ik ben.

De witte onschuld

In het hoofdstuk ‘Het land van tulpen en tolerantie’ schrijft Gargard over racisme in de westerse samenleving. Over hoe de zwarte mens vaak als minderwaardig wordt gezien aan de witte mens in deze samenlevingen. Over de bakken met geld die er met ontwikkelingshulp verdiend worden, zonder dat de situatie in Afrika aanzienlijk verbetert. Daarnaast betrekt Clarice Gargard het thema racisme op de Nederlandse maatschappij.

Soms draaft de Nederlandse eerlijkheid door en verandert die in superioriteitsgevoel, het idee dat een volk het recht heeft om alles te zeggen wat het wil, ook als het andere volkeren beledigt of wegzet.

Ik vond dit hoofdstuk erg interessant om te lezen. ‘Het land van tulpen en tolerantie’ sluit aan bij boeken als Witte onschuld, Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat, Hallo witte mensen en Zwijg, Allochtoon!. De witte televisieredacties waarover Gargard schrijft zijn helaas pijnlijk herkenbaar. Dit hoofdstuk had wat mij betreft een boek op zich kunnen zijn.

Informatief en eerlijk familieverhaal

Ik heb Drakendochter met veel interesse gelezen. Gargard weet de juiste balans te vinden tussen informatieve feiten en haar persoonlijke ervaringen. Enerzijds leer je veel over Liberia en haar geschiedenis, anderzijds krijg je een zeer persoonlijk kijkje in het leven van de auteur. Het enige wat ik jammer vind is dat dezelfde feiten meerdere keren verteld worden. Bijvoorbeeld dat haar moeder moest kiezen tussen met Gargard naar de VS gaan of achterblijven bij haar andere kinderen. Ik snap dat dit een belangrijke keuze is voor de levensloop van de schrijfster, maar als lezer ‘wist’ ik dit al.

In haar familieverhaal gaat Clarice Gargard op zoek naar de gevolgen van de keuzes van onze ouders. Met Drakendochter maakt de auteur de lezer bewust van de geschiedenis van Liberia. Ze geeft veel tips – bijvoorbeeld documentaires – die uitnodigen om het land verder te ontdekken. Bovendien toont ze aan dat de westerse samenleving heel wat blinde vlekken heeft op het vlak van kolonialisme en racisme. Helaas valt de auteur hier en daar wat in herhaling. Desalniettemin is dit een authentieke en eerlijke zoektocht naar de waarheid over haar vader. Een aanrader.