Hoe de eerste vonken zichtbaar waren: vurige poëziebundel

Tijdens deze zoektocht naar zichzelf komt Simone Atangana Bekono algauw terecht bij haar huidskleur. Wat betekent het om niet wit te zijn in een wereld waarin wit zijn als vanzelfsprekend wordt ervaren? En waarom lijkt het alsof de witte man altijd alle macht in handen heeft?

dat ik alleen besta in het verlengde van het brein van een blanke, westerse man:
ik leen geld van een blanke, westerse man
ik koop toiletpapier voor een blanke, westerse man
ik ben een gedachte-experiment van een blanke, westerse man

De penvriendin

In ‘wrijving’ lezen we twee brieven, geschreven aan iemand met de naam ‘Kipje’. Atangana Bekono beschrijft dagelijkse gebeurtenissen. Bijvoorbeeld dat ze op in het zonnetje op het bankje van het stationsplein zit. Ze krijgt al snel gezelschap. “Er kwam een vrouw naast me zitten die op haar telefoon berichten typte en zo afgesloten was van de wereld dat ik zin had om haar met een harde schreeuw terug in het nu te trekken.” De schrijfster toont in een paar korte zinnen haar afschuw voor het gebrek aan contact in onze maatschappij. Mensen hebben veel meer aandacht voor hun telefoon en wat er online gebeurt, dan voor de wereld om hen heen.

In deze brieven leren we Simone Atangana Bekono op heel persoonlijk vlak kennen. Ze is empathisch en maatschappelijk geëngageerd. Maar in alledaagse situaties weet ze dit niet altijd te uiten.

“Ik denk dat alles me juist heel veel kan schelen. Het probleem is alleen dat alles je niet tegelijkertijd iets kan schelen. En daardoor herinner ik me om de haverklap situaties waarin ik onverschillig heb gereageerd op dingen die mensen zeiden of die mij overkwamen en hoe iedereen daar dan weer op reageerde (geagiteerd, vertederd, geïmponeerd, gekwetst zoals mijn moeder).”

Als voorbeeld geeft ze een racistisch voorval, waarin wordt uitgescholden terwijl ze voor een café staat te roken. Ze doet net alsof ze de kwetsende opmerking niet hoort. Maar ’s avonds blijkt dat ze het niet vergeten is. “Pas toen ik thuiskwam merkte ik hoe uitgeput ik was van het onderdrukken van mijn woede en schaamte.” Tijdens een slapeloze nacht bedenkt ze allerlei manieren om wraak te nemen. De gewelddadige fantasieën verstoren niet alleen haar nachtrust maar ook haar gemoedsrust. De volgende ochtend wordt ze verdrietig wakker.

En de jager

In ‘vonken’, het derde en laatste deel van Hoe de eerste vonken zichtbaar waren, lezen we opnieuw poëzie. De ik-figuur gaat in het eerste gedicht uit jagen. In dit gedicht vinden we de titel van de bundel terug.

in de meters tussen de loop van mijn geweer en haar slaap, naar mij toegekeerd
zowel uitnodiging als uitdaging, met alle miljarden dingen die in de ruimte
tussen ons in gebeurden, die ons deden samensmelten
die het moment van ontsteking aankondigden
voordat de eerste vonken
zichtbaar waren

De gedichten van Simone Atangana Bekono zijn ritmisch geschreven en weten de lezer te betoveren met een sfeervolle setting. Het is echter geen eenvoudige bundel; de teksten vragen aandacht en opmerkzaamheid. Niet alle gedichten zijn even gemakkelijk te doorgronden – al heeft dat mysterieuze randje ook wel iets.

Met haar poëzie en brieven werpt Atangana Bekono zich op tot een kritische stem in het maatschappelijke debat rond racisme. Hoe de eerste vonken zichtbaar waren omvat vele gevoelens: woede, angst, schaamte, liefde en vriendschap. Een ijzersterk debuut.