Zonder liefde: vriendschap is ook houden van

In Zonder liefde ontmoeten Paul en Ava elkaar op een precair moment in hun leven. Ze zijn beiden eind twintig en de wanhoop nabij, wat betreft de liefde in ieder geval. Paul is van slag door zijn onverwachte scheiding, terwijl Ava – in haar voortdurende verlangen naar passie – voor de zoveelste keer haar vriend heeft verlaten (deze keer voorgoed). Ze vinden steun bij elkaar en algauw ontstaat een hechte vriendschap. Ondertussen zijn ze beiden op zoek naar wat liefde zou moeten zijn. Zonder liefde is een heel ander boek dan de boeken die ik tot nu toe van Stefan Brijs gelezen heb, maar wow. Wat een herkenbaar en eerlijk verhaal over vriendschap en liefde.

Een toevallige ontmoeting

Niet zo lang na zijn scheiding besluit onderwijzer Paul naar De avond van de betere film te gaan, een reeks met cinefiele films, ingeleid door een kenner. Lukraak kiest hij de dichtstbijzijnde vrije stoel aan het gangpad. Op deze manier komt hij naast Ava, bedrijfsarts van beroep, terecht.

Het staat me niet meer bij welke film we die eerste keer zagen. Misschien zou ik hem onthouden hebben als ik toen had beseft dat daar onze gezamenlijke toekomst begon.

Na afloop van de film gaat een groepje filmkenners op café om na te praten. Het is hier dat het eerste gesprek tussen Paul en Ava plaatsvindt. Hier wordt het fundament van hun vriendschap gelegd. Voor beiden lijkt het direct duidelijk dat ze in de friend zone zitten. Hoewel de liefde een terugkerend onderwerp is in veel van hun gesprekken, blijft de verhouding tussen de twee platonisch. Ze steunen elkaar in lief en leed, alsook in de zoektocht naar de liefde.

Contactadvertenties vs. passie

Paul volgt de weg van contactadvertenties. Zonder liefde speelt zich af in een tijd zonder smartphones of internet, wat de zoektocht naar de liefde een stuk omslachtiger maakt. Enerzijds klinken contactadvertenties en liefdesbrieven romantisch, maar tegelijkertijd lijkt het me allemaal ook veel gedoe.

De brief was met de computer geschreven en uitgeprint, alsof een relatie met mij een baan was waarop gesolliciteerd moest worden.

Ava is het tegenovergestelde van Paul. Zij zoekt passie. Emotie. Ava laat zich leiden door haar gevoelens. Ze is impulsief en gelooft in liefde op het eerste gezicht. Helaas lopen haar wervelende relaties niet altijd goed af.

‘Ik weet het, Paul, maar je kiest niet op wie je verliefd wordt.’
En ik weet nog dat ik dacht, niet voor de eerste keer, dat je er wel voor kunt kiezen om er niet aan toe te geven, maar zoiets zou nooit bij haar zijn opgekomen.

Een andere kant van Stefan Brijs

Dat ik fan ben van het oeuvre van Stefan Brijs is geen geheim. Ik heb bewondering voor het feit dat de auteur keer op keer een compleet nieuw verhaal in een compleet andere setting weet te vertellen. Wat zijn boeken wat mij betreft zo goed maken is de sobere schrijfstijl die je tegelijkertijd altijd weet te raken. De wisselwerking tussen afstand en emotie is geniaal, terwijl ieder verhaal tot in de details klopt en sterk in elkaar zit.

In Zonder liefde schrijft Brijs minder afstandelijk dan ik van hem gewend ben. Terwijl Peter en Ava op zoek gaan naar de liefde, komen er natuurlijk veel emoties boven. Het voelde bijna alsof ik de personages persoonlijk heb leren kennen.

Herkenbare personages

Beide personages hebben eigenschappen – of meningen – waarin ik mezelf herkende. Wanneer Paul op date gaat, spreekt hij af met de briefschrijfster dat ze allebei hun favoriete boek meebrengen. Hij is enorm teleurgesteld wanneer zij voor De kleine prins heeft gekozen. “Hetzelfde boekje dat elk schooljaar opnieuw meerdere leerlingen van het vierde jaar wilden bespreken, maar wat ik steeds weigerde omdat ik het een waardeloos slecht geschreven verhaal vond met hoogdravende pseudofilosofische zinnen als ‘De sterren zijn mooi, dankzij een bloem die je niet ziet’ of ‘Alleen met je hart kun je goed zien. Het wezenlijke is onzichtbaar voor het oog.’” Hier moest ik toch echt even luidop om grinniken. Zelf begrijp ik ook niet zo goed waarom veel mensen dwepen met De kleine prins – hier was ik het dus helemaal met Paul eens. Ook de conversatie over zeemeeuwen is overigens eentje die ik onlangs nog heb gevoerd.

In Ava herken ik haar impulsiviteit en haar alles-of-niets mentaliteit. Meteen in het diepe willen springen. Opvallend aan het verhaal is echter dat Paul altijd het perspectief houdt. Dus hoewel we Ava via hem leren kennen, is het altijd zijn perceptie van haar die we lezen. Haar persoonlijke gevoelens zullen voor ons verborgen blijven.

Er bestond een gelukkige en een ongelukkige Ava. Dat was me al vaker opgevallen.

Zonder liefde is ontzettend mooi geschreven. Toch is het vooral de vriendschap die mijn interesse vast weet te houden. Terwijl beide personages op zoek gaan naar het geheim van de liefde, wordt deze vriendschap aardig op de proef gesteld. Wanneer Ava bijvoorbeeld een relatie krijgt met Bernard, lijkt deze in Paul in een concurrent te zien. Waarom zijn er zo weinig mensen die geloven in vriendschap tussen man en vrouw?

We hielden elkaar in evenwicht. Zij had mij nodig en ik haar. We hadden elkaar ontmoet in hetzelfde diepe dal en zochten samen de weg die ons eruit zou leiden.

Stefan Brijs levert met Zonder liefde opnieuw een pure roman af. De liefde staat centraal, zowel vriendschappelijk als de zoektocht naar een levenspartner komen aan bod. En zelfs de liefde voor een hond. Houden van kent veel verschillende vormen, die Brijs allemaal de revue laat passeren in dit herkenbare verhaal.

Met dank aan VBK België voor het recensie-exemplaar.