Niemand zoals hij: familiegeheimen, kraanvogels en karate

In Niemand zoals hij reist een eenzame kleindochter haar opa achterna naar Japan. Opa Pieter is naar het land van de rijzende zon vertrokken nadat hij gediagnosticeerd is met de spierziekte ALS. Waar Renke alle tijd van de wereld heeft, weet hij dat zijn dagen geteld zijn. Hij probeert er het beste van te maken en wil karatetraining volgen bij zijn vriend Yamada. Wat volgt is een bijzondere reis vol nieuwe ontmoetingen, origami, kraanvogels en karate. Dit gelaagde debuut van Lucia van den Brink vertelt een ontroerend familieverhaal.

Onverwachte post

Renke heeft haar opa Pieter al een tijd niet gezien als ze op een dag pakketjes van hem ontvangt, met Post-its, origami kraanvogels en dagboekfragmenten. Uit deze brieven maakt ze op dat haar opa naar Japan is gereisd. Ook vertelt hij haar in deze dagboekfragmenten over de ziekte ALS die bij hem gediagnosticeerd is.

De diagnose hing als een zwaard van Damocles boven mijn hoofd. Ik dacht na over wat ik nog wilde doen in de tijd die me resteerde.

Wanneer Renke haar baan verliest, reist reist ze opa achterna in een ultieme poging hem nog te leren kennen. In Nederland was ze dagelijks bezig met het delen van haar leven op haar blog en social media, maar tijdens haar reis komt ze er achter dat niet alles te delen valt.

Nu ze alleen is, lijkt ze plots iemand anders.
Of is dit juist wie ze is? Iemand die graag onder de mensen is, maar van wie er als ze alleen is iets anders overblijft.

De millennial en haar opa

In Niemand zoals hij lezen we afwisselend de dagboekfragmenten van Opa Pieter en het perspectief van Renke. Hoewel grootvader en kleindochter niet echt een goede band hebben, hebben ze wel veel respect voor elkaar. Er is absoluut de interesse om de verloren tijd in te halen. De twee zijn nieuwsgierig naar elkaar.

Door woorden te schrijven kan ik mijn gedachten ordenen in een logische lijn; van links naar rechts. Het geeft rust.

Opa volgde een schrijfcursus en besluit na zijn diagnose een dagboek te beginnen. Renke is dan weer duidelijk een personage van deze tijd – een millennial verslaafd aan haar smartphone en de bijbehorende likes op social media. Ze is een blogger die voortdurend bezig is met haar online identiteit. Een interview over haar blog vindt ze bijvoorbeeld belangrijker dan haar baan. Haar leven verandert echter voorgoed wanneer er échte post in haar brievenbus belandt.

Familiegeheimen en verdriet

Niemand zoals hij is een prachtig en gelaagd debuut. Een boek over familie, waaruit blijkt dat een gelukkige jeugd niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Ieder huisje heeft zijn kruisje. Iedereen draagt zijn eigen schaduw met zich mee. Zo moet Renke leven met het verlies van haar zusje en blijft ze liefst zoveel mogelijk in haar vertrouwde omgeving. Haar opa – met wie ze nauwelijks contact heeft – besluit daarentegen om op latere leeftijd op avontuur te gaan naar Japan. Wanneer Renke zijn dagboekfragmenten begint te ontvangen via de post, beseft ze dat ze eigenlijk niets weet van haar opa. Uiteindelijk reist ze hem achterna naar het land van karate en kraanvogels.

Ik wilde net zo worden als Mr. Miyagi uit de film. Bij mijn eerste karatetraining voelde ik me als een vis in het water. Er werd hardop geteld, normen en waarden waren belangrijk en iedereen trainde met zoveel inzet dat het aanstekelijk was.

Ik was ontzettend ontroerd tijdens het lezen van Niemand zoals hij. Renke ontdekt langzaam maar zeker dat haar online identiteit haar niet bepaalt. En alle stukjes in de karatedojo van Yamada deden mijn hart sneller kloppen – en beseffen hoe hard ik het mis. Het was ook altijd mijn droom om, net als de opa van Renke, naar Japan te reizen om daar een jaar karate te trainen. Wie weet is het nog niet te laat?

De omslag van dit boek is prachtig – ik houd van de kleuren, de kraanvogels, de soberheid – en nodigt uit Niemand zoals hij direct op te pakken. De titel sprak mij in eerste instantie minder aan. Ik vond het zelfs een beetje zoetsappig. Na het lezen krijgt deze titel echter een diepere betekenis en begrijp ik de keuze van de auteur. Dat heeft Van den Brink heel slim gedaan.

‘Je moet niet bang zijn voor tijd,’ zei Yamada. ‘Het is een meetinstrument. Hoeveel tijd je krijgt, zegt niets over hoe goed het is.’

Niemand zoals hij is een herkenbaar familieverhaal vol verdriet dat je doet beseffen dat je je familieleden misschien niet zo goed kent als je zou willen. En dat je van de tijd die je gegeven is het beste moet maken, voordat je het weet is het afgelopen. Een bijzonder ontroerend en gelaagd debuut over familie, liefde, verdriet en het onvermijdelijke: afscheid nemen.

Met dank aan VBK Uitgevers voor het recensie-exemplaar.