Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed: een gruwelijke liefde

Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed vertelt een absurd en behoorlijk luguber liefdesverhaal. Nadia Dala schrijft over de liefde tussen een moeder en haar dochter. Een passionele liefde op de grens van liefde en geweld. De titel intrigeert, maar ik had niet verwacht dat het boek zo ontzettend luguber zo zijn. Er zit enorm veel geweld in dit boek; uitgewerkt in wel zeer grafische scènes. Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed liet de rillingen over mijn lijf lopen – en niet op een goede manier.

Een uiterst moeilijke geboorte

Wanneer Maria, het jongste kind van de uitgetreden kloosterzuster Euphenia en haar minnaar Apo, wordt geboren, haalt het zevenkoppige verlossingsteam van het olv-ziekenhuis opgelucht adem. De uiterst moeizame bevalling duurde zeventien lange uren. Maria wilde niet geboren worden. Ze verkoos de geborgenheid van de waterachtige buidel in haar moeder boven het echte leven in de buitenwereld. In een laatste verzetspoging tegen die onafwendbare geboorte – de hel – probeert ze zich te verhangen aan haar eigen navelstreng.

Negen maanden lang had ik me eenzaam en onwelkom gevoeld. Ik ervoer een zeker schuldgevoel bij mijn groeien, ik nam immers steeds meer plaats in te midden van het door mij tot uitdijen genoodzaakte lichaam, dat me weliswaar tolereerde maar waarvan de eigenares me helemaal niet graag zag.

Als de baby toch tevoorschijn komt, ontwikkelt zich al snel een heftige, passionele liefdesrelatie tussen moeder en dochter, waarbij geen plaats is voor vader Apo, zus Reep of school. De hechte band wordt vijf jaar later abrupt verbroken wanneer Euphenia haar beide dochters tijdelijk naar een internaat verbant.

Afgewezen door God

Het eerste hoofdstuk van Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed vond ik ergens wel interessant. Vreemd, maar intrigerend. Een baby vertelt over haar eigen geboorte. Een bijzonder perspectief dat de toon voor de rest van het boek weet te zetten. Hierop volgt het levensverhaal van de moeder, afgewezen door God. Alles wordt vertelt door Maria. Ze lijkt een alwetende verteller, terwijl ze het verleden van haar moeder niet heeft meegemaakt. De keuze voor dit perspectief is bijzonder: doorheen het boek vertelt Maria zowel haar eigen levensverhaal als dat van haar moeder. Op deze manier krijgen we een beeld van hun relatie.

Beeld het u in: een meisje wordt verliefd op God. En dan afgewezen. Het verlies tekende Euphenia voor de rest van haar leven. De daaropvolgende jaren vielen daarbij in het niet: noch de vleselijke man die haar deed genieten, noch de kinderen uit haar schoot waren meer dan flauwe aftreksels van wat ze écht wilde: de van een godheid doordrenkte liefde.

Misschien had ik van een boek met zo’n gruwelijke titel kunnen verwachten dat het verhaal ook gruwelijk ging zijn. Persoonlijk was ik echter niet voorbereid op de lugubere elementen in dit boek – die zeer grafisch werden uitgewerkt. Niet alleen hebben we te maken met een bloederige bevalling, maar ook met een masochistisch moederpersonage die het liefst zo hard mogelijk geslagen wordt tijdens de seks, een dochter die misbruikt wordt door een leerkracht en haar eigen moeder bevredigt en vervolgens vermoord. En dat wordt tot in de details beschreven. Hard. Niet voor lezers met een zwakke maag dus. Heel rauw en ruw. Het leven is allesbehalve mooi in dit boek.

De grens tussen affectie en geweld

Als je door de walgelijke scènes heen kunt kijken, heeft het verhaal ergens wel iets. Nadia Dala onderzoekt de grens tussen liefde en haat; de grens tussen affectie en geweld. Ook religie speelt een grote rol in het verhaal. Zowel moeder als dochter zoeken hun verlossing bij God. Ik vind het knap hoe de auteur mij een gevoel van onbehagen weet te geven van de eerste tot en met de laatste pagina. Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed is een bekentenis. Misschien tegelijkertijd een verontschuldiging. Maria vertelt haar verhaal om aan te tonen ‘dat het niet haar schuld is’. Zij is het slachtoffer en niet haar moeder.

‘Soms is geweld het meest kostbare geschenk dat je aan een geliefde geeft,’ zei ik opgelucht tegen mezelf.

Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed telt slechts 145 pagina’s en leest zeer vlot. Soms springt de auteur wel wat heen en weer in de tijd. Maria vertelt ‘mijn vader verliet ons toen ik negen jaar was’ en vervolgens zijn we in een periode waar de ik-figuur 5 is en de vader nog in beeld is. Hierdoor lijkt de chronologie van het verhaal wat onduidelijk.

Door de titel weet je wat er staat te gebeuren. Toch had ik niet verwacht dat Waarom ik mijn moeder de hals doorsneed zo luguber zou zijn. Nadia Dala beschrijft (seksueel) geweld in behoorlijk grafische scènes. Dit boek is dus absoluut niet geschikt voor lezers met een zwakke maag. Hoewel de thematiek intrigeert, zou ik dit boek persoonlijk niet snel aanraden.