De honderd waterputten van Salaga: historische roman over sterke vrouwen in 19e-eeuws Ghana

Met De honderd waterputten van Salaga voert Ayesha Harruna Attah de lezer mee naar pre-koloniaal Ghana. Twee heel verschillende jonge vrouwen, Aminah en Wurche, spelen de hoofdrol in deze ontroerende historische roman. In Salaga, een bruisende stad in het noorden van Ghana, befaamd vanwege de honderd putten die er zijn aangelegd om de slaven te wassen voor ze worden verkocht, kruisen de paden van deze twee jonge vrouwen elkaar. Wat volgt is een bijzonder verhaal over macht, vriendschap en verraad.

Aminah en Wurche

De honderd waterputten van Salaga speelt zich af aan het einde van de 19e eeuw. Aminah woont met haar vader, zijn twee vrouwen en hun kinderen in Batu, een afgelegen dorp op het platteland. Het dorp is altijd in rep en roer als grote karavanen met handelswaar (kleding, goud en slaven) onderweg naar Goudkust het dorp aandoen. Aminah verkoopt eten aan de langstrekkende reizigers. Haar idyllische leven wordt bruut verstoord als op een dag gemaskerde mannen hun huis aanvallen, alles in brand steken en haar ontvoeren.

Wurche woont in Kpembe-Salaga, het welvarende deel van de handelsstad Salaga en groeit op in een vooraanstaande familie. We is de dochter van de toekomstige koning van het gebied en haar familie is rijk geworden door de slavenhandel. De handel en macht van haar familie worden bedreigd door Ashanti, Britse en Duitse troepen. Wurche wil de vergaderingen van haar vader met de stamhoofden bijwonen, houdt van paardrijden en schieten met geweren. Dat ze in de toekomst uitgehuwelijkt zal worden vindt ze maar niets. Net als alle regels waar vrouwen zich aan moeten houden.

De oude vrouwen van Kpembe zeiden dat Wurche een jongen had moeten zijn, dat het haar alleen ontbrak aan een slurfje tussen haar benen. Ze vergeleken haar borsten met kiezelsteentjes en haar achterwerk met een platte schotel.

Slavendrijvers en de onderdrukking van de vrouw

De honderd waterputten van Salaga is gebaseerd op gedegen research. Als lezer leer je ontzettend veel over pre-koloniaal Ghana en de binnenlandse, trans-Saharaanse en trans-Atlantische slavenhandel.

‘Salaga is de stad van de honderd waterputten,’ zei Wurche.
‘Waarom zijn er zoveel?’ wilde Aminah weten.
‘Ze zijn gegraven om de slaven te wassen na een lange reis,’ zei Wurche.
Een stad die gebouwd is om mensen te verkopen, dacht Aminah. Zo’n stad kon onmogelijk welvarend zijn. Dat moest de reden zijn waarom er al zoveel oorlogen waren geweest in Salaga.

De rol van de vrouw is een belangrijk onderwerp in deze historische roman. Door middel van gearrangeerde huwelijken proberen vooraanstaande families zoals die van Wurche hun grip op de maatschappij te versterken. Huwelijken zijn hét middel om bondgenootschappen te te sluiten met andere stammen en zelf machtiger te worden.

Overleven in een wereld vol gruwelen

Ayesha Harruna Attah laat de hoofdstukken over Aminah en Wurche elkaar afwisselen. Zo kan de lezer zich verplaatsen in zowel de rijke slavenhandelaarsfamilie van Wurche, als in het eenvoudige leven van Aminah. Wanneer Aminah als slaaf verkocht wordt, komen beide perspectieven lijnrecht tegenover elkaar te staan. De auteur blijft echter zonder oordeel en toont aan dat beide vrouwen er het beste van maken. Allebei proberen ze te overleven in een wereld vol wetten en regels, opgelegd door mannen.

Toen ze klein was, had ze eens aan Mma gevraagd waarom mannen niet zwanger werden. De oude vrouw had gezegd dat dat kwam omdat Allah vrouwen had geschapen om sterker te zijn vanbinnen, terwijl mannen sterker waren vanbuiten. Dat had ze nooit een bevredigend antwoord gevonden, vooral omdat zij degene was die zware dingen tilde, niet Dramani.

Ook qua karakter verschillen Aminah en Wurche van elkaar. Aminah is introvert en gehoorzaam, terwijl Wurche zelfverzekerd en ambitieus is. Maar, hoewel De waterputten van Salaga een heftig boek is, blijven de personages behoorlijk gelaten onder de gruwelen die ze doormaken. Hierdoor voelen zowel Aminah als Wurche op sommige momenten wat eendimensionaal of emotieloos.

De honderd waterputten van Salaga is een ontroerende roman over twee sterke en onvergetelijke vrouwen. Ayesha Harruna Attah geeft de lezer een interessante geschiedenisles over 19e-eeuws Ghana.