De lichtjaren: broeierige debuutroman over de nabije toekomst

De lichtjaren, de broeierige debuutroman van Jens Meijen, speelt zich af in de nabije toekomst. Hittegolven zijn aan de orde van de dag waardoor de rijken naar het koelere noorden migreren. Amazon heeft de postbezorging overgenomen en drones bewaken de openbare orde – niet meteen een rooskleurig toekomstbeeld. Het verhaal begint met twee jonge dertigers die per post een kreeft (!) ontvangen. Oftewel: meer dan voldoende elementen om mij nieuwsgierig te maken naar de rest van het verhaal. Helaas weet Jens Meijen me niet honderd procent te overtuigen. Ondanks het bijzonder mooie taalgebruik blijf ik met te veel vragen achter.

Misschien zouden we wel vrienden kunnen worden, de kreeft en ik. Al is het bij dieren natuurlijk nooit zeker of ze bij ons zijn vanwege onze persoonlijkheid – een tergend narcistische gedachte – of omdat we ze eten geven.

Ondraaglijk hete zomers en groene winters

Jens Meijen schetst in De lichtjaren een wereld die lijkt op de onze, maar die in rasse schreden is veranderd. Een wereld met groene winters en ondraaglijk hete zomers. Met wekelijkse stormen in de lente, moessoneske regens in de herfst en winters zonder echte kou. In december kun je bijvoorbeeld prima zonder jas naar buiten en februari is het perfecte moment om in de zee te zwemmen. Muggen zijn er het hele jaar door, terwijl de vogels meer en meer verdwijnen. De straatlampen werken nauwelijks nog. Zolderkamers zijn al jaren niet meer in gebruik, tenzij als opslagruimtes.

Ochtend. Het raam van de slaapkamer staat open. Vroeger kon ik niet met het raam open slapen door de vogels. Toen had ik geen wekker nodig. Nu hangt er een volledige stilte, zo diep dat je oren lijken te imploderen. Zelfs geen insecten. Zo gebeurt het, denk ik, het einde van alle dingen, zonder sirenes of meteorietinslagen. Stiekem, in alle stilte.

Rijke mensen verhuizen massaal naar Zweden, Noorwegen en Finland. De allerrijksten vinden hun nieuwe thuis in IJsland en Groenland. De achterblijvers proberen maatregelen te nemen tegen de aanhoudende hittegolven. Zo plakken buschauffeurs hun ramen af met zilverpapier en wordt het waterverbruik strikt gelimiteerd.

Vroeger deelden ze in de zomer water uit aan de deuren van de oude mensen, maar na verloop van tijd kwam er niemand meer opendoen, dus dan vinkten ze dat huis af en gingen ze verder. Ofwel vertrokken, ofwel voer voor de maden.

De kreeft, de kinderwens en de klimaatverandering

Midden in een broeierige hittegolf ontvangen twee jonge dertigers met de post een heremietkreeft. Kort daarna kondigt een vriendin aan dat ze in verwachting is, wat bij het koppel oud verdriet naar boven haalt.

Op die dag, in de kamer van die arts, was er een werkelijkheid, een mogelijke wereld, van de onze afgebroken en elders heen gegroeid, naar plekken die we nooit zouden kennen.

Terwijl de vriendengroep probeert te overleven in de stad die steeds heter wordt, filosoferen ze er op los. Hoe kunnen ze een zinvol leven opbouwen? Is het wel rechtvaardig om in dit klimaat een kind op de wereld te zetten? Ze praten over tijdreizen en over het koloniseren van andere planeten. Over het leven dat hen beloofd is en het leven dat ze gekregen hebben. Het lijkt alsof Jens Meijen met deze gesprekken de lezer met de neus op de feiten wil drukken. De boodschap: we moeten beter zorgdragen voor onze planeet. Tegelijkertijd is hij kritisch op onze huidige maatschappij. Zo neemt hij ook de rol van sociale media in ons leven op de hak.

Ze verontschuldigde zich in het Engels, met een Slavisch accent, en zie dat ons tafeltje voorbehouden was aan mensen met minstens duizend volgers op Instagram vanwege het prachtige zicht op het kasteel op de achtergrond als je er een foto neemt, dus we gingen aan het volgende tafeltje zitten.

Koortsachtig en bevreemdend

De lichtjaren is prachtig geschreven, maar tegen het einde werd het koortsachtige verhaal me toch wat te vreemd. Gek eigenlijk, want ik ben een grote fan van speculatieve fictie. Ik denk dat het speculatieve aspect misschien te laat werd ingezet? Of onvoldoende uitwerking kreeg? Desalniettemin vond ik de toekomstvisie sterk, de personages bijzonder en het proza prachtig.

Als je niet oplet, overgroeien je fantasieën de wereld om je heen.

Soms zijn er zo van die boeken die op papier een perfecte match met jouw voorkeuren zijn. Boeken waarbij je verwacht vanaf de eerste zin meegenomen te worden en verliefd te worden na het eerste hoofdstuk. De lichtjaren van Jens Meijen was zo’n boek voor mij. Literaire speculatieve fictie van eigen bodem met een prachtige cover: dat kan niet misgaan zou je denken. En hoewel ik het boek graag heb gelezen, werden mijn torenhoge verwachtingen toch net niet helemaal ingelost.