Vlucht: Vrouw op de vlucht in een vernietigde wereld

‘De dieren sterven uit. Nog even en we zullen als enige over zijn.’ Met deze prachtige zinnen begint Charlotte McConaghy haar literaire debuutroman Vlucht. Het verhaal gaat over Franny Stone, vogelliefhebber en vrouw die altijd onderweg is, die de laatste migratie van de noordse stern volgt. Ondanks de prachtige schrijfstijl voelt de manier waarop het verhaal wordt verteld – met vele sprongen in de tijd – voor mij te gekunsteld aan. Helaas is er bovendien minder aandacht voor klimaatverandering en vogelverhalen dan ik had gehoopt.

Een naamloze droefenis, de teloorgang van de vogels. De teloorgang van de dieren. Hoe eenzaam zal het straks worden, als alleen wij nog over zijn.

Buitengewone trekvogel: de noordse stern

De noordse stern maakt de langste trek van alle dieren. Hij vliegt binnen een jaar van de Noord- naar de Zuidpool en weer terug. Dat is een gigantische afstand voor een vogel van die afmeting. Franny Stone is vastbesloten, nu alle dieren op aarde aan het uitsterven zijn, om de sternen te volgen tijdens de laatste migratie van hun soort. Het is haar gelukt om drie noordse sternen van een zender te voorzien. Nu kan ze de vogels volgen via de rode stipjes op haar laptopscherm. Dat is echter niet voldoende voor Franny.

Ze weet de raadselachtige kapitein van vissersboot de Saghani te overtuigen om haar van Groenland naar Antarctica te varen, de vogels achterna, met de belofte dat die hen naar zeldzame vis zullen leiden. Terwijl de Saghani en haar excentrieke bemanning zich drijvende proberen te houden in onbekende wateren raakt Franny steeds meer verstrikt in haar herinneringen. De vogelliefhebber draagt namelijk een duister geheim met zich mee. Hoe ver is ze bereid te gaan om haar verleden te ontvluchten?

Er is iets kapot in mijn familie. En vooral in mij.

Rusteloos en wispelturig

In Vlucht springt McConnaghy tussen heden en verleden. Op deze manier leer je het hoofdpersonage – en haar rusteloosheid – steeds beter kennen. De vrijgevochten Franny Stone houdt van de zee en het buitenleven. De natuur is een constante in haar leven, terwijl ze verder eerder impulsief, wispelturig en rusteloos is. Doorheen het verhaal ontdekken we steeds meer over de vrouw.

Zo woonde ze als kind met haar alleenstaande moeder in een houten huisje aan de Ierse kust. Wanneer ze er voor het eerst onbezonnen op uit trekt en ze na enkele dagen terugkomt, is haar moeder verdwenen. Eventjes woont Franny bij haar oma in Australië, maar hier voelt ze zich absoluut niet thuis. Terug in Ierland neemt ze een baantje als schoonmaakster op de universiteit. Hier ontmoet ze de professor Niall, bioloog en ornitoloog, die colleges geeft over de teloorgang van de natuur. Het is liefde op het eerste gezicht – een net zo onconventionele liefde als beide mensen zelf – en ze besluiten te trouwen. Meer dan eens laat ze Niall achter omdat haar rusteloosheid toeslaat. Franny gaat op zoek haar haar moeder, slaapwandelt of wil de wereld ontdekken. Niall heeft echter engelengeduld en wacht op zijn afwezige vrouw.

Het is niet eerlijk om iemand te zijn die in staat is lief te hebben maar nooit lang op dezelfde plek kan blijven.

Poëtische ode aan de kracht van de natuur

Dat Charlotte McConaghy kan schrijven staat buiten kijf. Op een poëtische, doch sobere manier brengt ze het verhaal van Franny Stone. Vlucht is een ode aan de schoonheid van de natuur, de oerkracht van vogels en de woeste oceaan. Het is een donker verhaal over eenzaamheid, vluchten, verdriet en de menselijke vernietigingsdrang. Toch is er hier en daar ook plaats voor een vleugje liefde of vriendschap. Als vogelliefhebber en fan van klimaatfictie had ik echter hoge verwachtingen van deze debuutroman. Helaas gaat er in het verhaal minder aandacht naar klimaatverandering dan ik had gehoopt. Een vernietigde wereld met steeds minder dieren vormt slechts de setting voor een verhaal dat eerder over de onrust in Franny gaat.

Mijn leven is een voortdurende trektocht zonder eindbestemming, en dus in wezen zinloos. Ik vertrek zonder geldige reden, enkel om onderweg te kunnen zijn, en breek zo mijn hart duizend, een miljoen keer.

In Vlucht wordt het verhaal over de boottocht van Franny aan boord van de Saghani afgewisseld met flarden uit het verleden. We springen terug in de tijd om te ontdekken welk geheim ons hoofdpersonage met zich meedraagt én hoe de rusteloosheid haar van kinds af aan heeft gevormd. Wat mij betreft krijgt het verhaal hierdoor een te geconstrueerd karakter – zeker omdat ik het ‘duistere geheim’ van Franny Stone al zeer snel had geraden. Ik voelde daarom geen enkele spanning tijdens het lezen. Het gekunstelde heen-en-weer springen tussen heden en verleden zorgde er bovendien voor dat ik weinig empathie voelde voor ons hoofdpersonage.

Vlucht is de prachtig geschreven debuutroman van Charlotte McConaghy. De setting in een door mensen vernietigde wereld waar steeds meer dieren uitsterven is intrigerend, maar krijgt wat mij betreft te weinig aandacht. Evenals de trek van de noordse stern. Het is de rusteloze Franny Stone – met haar duistere geheim – die alle aandacht in het verhaal naar zich toetrekt. Ondanks mijn tranen bij het einde was ik niet echt geïnvesteerd in haar levensverhaal. De wildernis die Franny kenmerkt maakt haar interessant evenals als haar liefde voor vogels, maar de manier waarop het verhaal wordt verteld voelde voor mij te gekunsteld en voorspelbaar om echt mee te voelen met het hoofdpersonage.

Met dank aan De Club van Echte Lezers voor een leesexemplaar.