Frankenstein in Bagdad: bizar fantasieverhaal over de nasleep van een oorlog

Vlak na de Amerikaanse invasie in Irak struint Hadi de voddenman de straten van Bagdad af op zoek naar achtergelaten lichaamsdelen. Hij naait ze aan elkaar zodat de overheid het geheel als stoffelijk overschot moet erkennen en het lichaam officieel begraven kan worden. Maar dan verdwijnt het lichaam en krijgt Bagdad te maken met een serie mysterieuze moorden. Er doen zich gruwelijke geruchten de ronde over een afzichtelijk wezen dat niet gedood kan worden. Hadi realiseert zich dat hij een monster heeft gecreëerd. Ahmed Saadawi won met met Frankenstein in Bagdad de Internationale Prijs voor Arabische fictie. Deze moderne vertaling van Frankenstein is intrigerend en actueel. Een verhaal over de nasleep van een oorlog, eenzaamheid en het verschil tussen goed en kwaad.

Hadi maakt een monster

De Verenigde Staten hebben Bagdad bezet. Haar inwoners proberen, ondanks de chaos, zo gaat mogelijk hun normale levens voort te zetten. Er worden echter nog steeds veel bomaanslagen gepleegd. Hierdoor liggen er vaak lichaamsdelen en verminkte slachtoffers op straat. Voddenman Hadi verzamelt losse lichaamsdelen van gestorven mensen op straat en naait deze aan elkaar. Een dolende ziel neemt algauw intrede in dit lijk, omdat zijn eigen lichaam is verdwenen tijdens een bomaanslag. Zonder dat dit zijn bedoeling is creëert Hadi op deze manier een monster met de naam Dinges.

Ik heb het opgeknapt om te voorkomen dat het als oud vuil zou worden behandeld. Om ervoor te zorgen dat alle andere doden fatsoenlijk zouden worden begraven.

Dinges jaagt veel inwoners in Bagdad angst aan. De makelaar Faraj, journalist Mahmoud al-Sawadhi en vele buurtbewoners van Steeg 7 raken geobsedeerd door het monster. Ondertussen doet brigadier Soeroer Madjied, het hoofd van de Afdeling Opsporing en Vervolging, er alles aan om de mysterieuze moordenaar zo snel mogelijk op te pakken. De buurvrouw van Hadi, Elishva, verwelkomt Dinges echter in haar huis als vervanging voor haar overleden zoon.

Een tomeloze fantasie

In Frankenstein in Bagdad maken we kennis met een veelheid aan personages. In het begin vond ik het lastig om ze allemaal te onthouden, maar gelukkig vind je achterin het boek een namenlijst van alle personages. Ahmed Saadawi wissel behoorlijk vaak van perspectief, waardoor je als lezer op enige emotionele afstand blijft van de personages. Tegelijkertijd blinkt de auteur uit in zeer gedetailleerde beschrijvingen van de stad, inclusief gruwelijke details van losse lichaamsdelen.

Fantasie en realisme lopen door elkaar in Frankenstein in Bagdad. Enerzijds maakt Saadawi een schets van de situatie in Bagdad rond 2005 en de manier waarop de Amerikaanse bezetting het dagelijks leven beïnvloed. Anderzijds zit er ook veel absurdisme en surrealisme in het verhaal. Ondanks de grimmige sfeer in Bagdad weet de auteur ook enige humor in het bizarre verhaal te brengen.

Hij zou in het café gaan zitten en het hele verhaal weer van voren af aan vertellen. Het verveelde hem nooit. Hij zou met zijn hele wezen in het verhaal duiken, om zijn publiek te amuseren, maar ook om zichzelf wijs te maken dat het niet echt was gebeurd, dat het slechts een product van zijn tomeloze fantasie was.

Frankenstein in Bagdad is geen boek dat eenvoudig leest. Misschien komt het door de wisselende vertelperspectieven en de afstandelijke schrijfstijl, maar het koste mij veel tijd om dit boek te lezen. Dit neemt echter niet weg dat Ahmed Saadawi een zeer interessante thematiek aan de oppervlakte brengt. Je voelt de benauwde sfeer van de bezetting. Er vallen bommen, mensen lopen constant gevaar. De auteur weet de nasleep van een oorlog rauw en treffend te beschrijven, alsook te filosoferen over de grens tussen goed en kwaad. Want wie zijn eigenlijk de echte monsters in het verhaal?