Op de rand van het zwijgen: het menselijke onvermogen te communiceren

In onze digitale samenleving lijken de mogelijkheden om te communiceren bijna onbegrensd. Toch zijn gesprekken van mens tot mens moeilijker dan ooit. In Op de rand van het zwijgen onderzoekt akim a.j. willems – die zijn naam steevast met kleine letters schrijft –  ons ‘collectieve spraakgebrek’ dat ertoe leidt dat we in relatie tot anderen over onze eigen woorden blijven struikelen.

Een tweede lezing

Ik ga eerlijk zijn, ik had een tweede lezing nodig om de gedichten in Op de rand van het zwijgen volledig tot me door te laten dringen. Mijn eerste impressie was direct een van een bijzondere bundel met prachtige quotes, maar wel eentje met voornamelijk bizarre gedichten. Ik was niet altijd mee met de boodschap of de bedoeling van de auteur. En vroeg me af of er überhaupt een boodschap zou zijn. Ik besloot de bundel even te laten bezinken en daarna opnieuw lezen. En ik kreeg gelijk: dit is werk dat om een tweede lezing vraagt.

slechts af en toe vallen er woorden
tussen de regels door, uit een billy-boekenkast.
ook ons geluk kwam van ikea.

Een drietal weken na mijn eerste lezing pakte ik Op de rand van het zwijgen opnieuw op, nadat ik ook eerst de synopsis op de site van Uitgeverij Vrijdag las. Dit gaf mij persoonlijk meer grip op de bundel. Deze synopsis had wat mij betreft gerust op de achterflap van het boekje mogen prijken, want aan alleen de (prachtige) versregels ‘gesprekken hebben we niet meer / zwijgen is al lastig genoeg’ had ik niet genoeg om aan het boekje te beginnen. Of wie weet las ik het deze keer ook gewoon met een andere ingesteldheid: of poëzie me aanstaat heeft soms ook gewoon met mijn gevoelens op dat moment te maken. Poëzie blijft immers altijd heel persoonlijk en de beleving hangt nauw samen met de eigen gemoedstoestand.

Communicatieproblemen

Bij een tweede lezing blijkt het overgrote deel van de gedichten van Op de rand van het zwijgen te gaan over het onvermogen van mensen om met elkaar te communiceren. Geliefden of mensen in het algemeen? Dat verschilt misschien van gedicht tot gedicht en van de eigen interpretatie. Dat is het mooie aan deze bundel: veel van de gedichten zijn toepasbaar op meerdere situaties en staan open voor eigen interpretatie.

ik houd gewoon van stilte.
in een wereld die nooit stopt met praten, schijn ik op mijn mooist
ver en lang van huis zonder koffers vol vergeten.

Daarnaast lenen de gedichten zich perfect om hardop te lezen. Bij voorlezen voel je het ritme van de woorden, al blijft het soms gissen naar waar het nu eigenlijk over gaat. Wat niet wegneemt dat ik in bijna ieder gedicht wel een prachtige one-liner vond. Zoals ‘en aan mijn schreeuwen groeien splinters’.

Voelbare emoties

Het is duidelijk dat akim a.j. willems vertrekt vanuit zijn eigen emoties. Op de lezer komen deze emoties dan ook duidelijk over. Je voelt onmacht, onbehagen en soms ook verdriet. Toch is de auteur ook niet bang om hier en daar een vleugje humor in zijn versregels te steken.

grote beer, kleine beer, rudolph the red nosed reindeer

Een tweetal gedichten vond ik om in te lijsten zo mooi. Het naamloze gedicht op pagina 25 gaat over de onmacht van een meisje tegen ongevraagde handen op haar rug. Rauw en pijnlijk. Maar heel belangrijk om hier over te schrijven. Ook de in memoriam van Boudewijn Buch vond ik prachtig (al denk ik dat het dode kind wel bestond).

op hondsdagen als deze is dichten terugblaffen.

Op de rand van het zwijgen is een bijzonder ritmisch geschreven dichtbundel die reflecteert op de manier waarop mensen met elkaar communiceren. Een bundel over ruzie en de pijn van het zwijgen. Over struikelen over je woorden, terwijl je precies weet wat je wilt zeggen. Mij vroeg het een tweede lezing om de gedichten in hun volle glorie te waarderen, maar toen genoot ik er ook echt ten volste van.

Met dank aan Uitgeverij Vrijdag voor het recensie-exemplaar.