Het verhaal van de dienstmaagd: de vrouw als menselijke broedmachine

In deze klassieker van Margaret Atwood wordt een fictieve maatschappij geschetst waarin je als vrouw alleen nuttig bent als je vruchtbaar bent (en dat is nog maar een klein percentage van de vrouwelijke bevolking). Als ‘dank’ worden deze vruchtbare vrouwen ingezet als menselijke broedmachines. Een afstotelijke, maar tegelijkertijd intrigerende toekomstvisie die je doet nadenken over gelijkheid en vrouwenrechten. Het verhaal van de dienstmaagd (The Handmaid’s Tale) is een absolute must-read voor iedere feminist.

De republiek van Gilead

Offred is een dienstmaagd, een handmaid, in de republiek van Gilead. Dienstmaagden hebben slechts één functie: het verzorgen van de voorplanting. De naam Offred betekent dat ze eigendom is van commandant Fred. Ze mag het huis van de commandant en zijn vrouw één keer per dag verlaten om inkopen te doen op de voedselmarkten. Daar staan in plaats van woorden nu afbeeldingen, omdat vrouwen niet langer mogen lezen. Eén keer per maand moet Offred zich overgeven en hopen dat de commandant haar zwanger maakt.

When we think of the past it’s the beautiful things we pick out. We want to believe it was all like that.

Offred als rolmodel

Offred kan zich de jaren voor de republiek van Gilead nog goed herinneren. Toen had ze een man en een kind. Ze had een baan, eigen geld en toegang tot kennis. Maar dat is nu allemaal voorbij. Juist het feit dat ze zich de maatschappij van voorheen nog goed kan herinneren, maakt het verhaal pijnlijk. Ze heeft gezien hoe het mis ging. En ze heeft alles moeten achterlaten. Op deze manier komt Het verhaal van de dienstmaagd akelig dichtbij. Als we niet oppassen eindigt onze maatschappij zo.

“We thought we had such problems. How were we to know we were happy?”

Ik kon me goed identificeren met Offred. Haar emoties kwamen heel echt over, waardoor ik van begin tot eind met haar meeleefde. Het einde vond ik persoonlijk wel wat tegenvallen. Ik had van alles verwacht behalve een zodanig open einde. Jammer genoeg bleef ik met veel vragen achter.

Een overpeinzing

Het lijkt alsof Het verhaal van de dienstmaagd een overpeinzing is, waarin Offred haar eigen levensverhaal aan  jou als lezer vertelt. Dit boek is ontzettend goed geschreven, al moest ik in het begin wel even wennen aan de vage, soms wat chaotische schrijfstijl. Als je er eenmaal aan gewend bent ontdek je niet alleen ontzettend veel mooie quotes, maar zie je ook dat de charme van een verhaal soms in de details zit.

A rat in a maze is free to go anywhere, as long as it stays inside the maze.

Het verhaal zelf is wondermooi en de toekomstige maatschappij wordt goed in de verf gezet.

Het verhaal van de dienstmaagd brengt een afstotelijke, maar tegelijkertijd intrigerende toekomstvisie.

Hoewel er een Nederlandse vertaling is verschenen, las ik The Handmaid’s Tale in het Engels.