Toen wij vogels waren: de jonge vrouw en de grafdelver

De vrouwen in de familie van Yejide stammen af van de corbeaux, zwarte vogels die bij zonsondergang naar het oosten vliegen met de zielen van de doden. Nu haar moeder op sterven ligt, moet Yejide zich verzoenen met een bijzonder nalatenschap. Vanaf nu kan ze communiceren met de doden. Deze gave haalt het leven van Yejide overhoop, maar brengt haar ook in contact met grafdelver Darwin. Toen wij vogels waren, de debuutroman van Ayanna Lloyd Banwo, verhaalt over de dood in levendige taal. Prachtig proza over het leven, de liefde, familie, tradities, religie, spiritualiteit en afscheid nemen.

Soms heb ik het gevoel dat ze in dit huis alleen maar dood gaan en de dood doorgeven. Heb jij nooit dat gevoel? Niemand vertelt je wat je moet doen tijdens je leven, maar iedereen weet wat er van je wordt verwacht als je doodgaat.

De grafdelver

In Toen wij vogels waren maken we kennis met twee bijzondere personages. Emmanuel Darwin, kersvers grafdelver in Port Angeles, heeft zijn moeder en zijn geboortedorp achtergelaten. Ook het rastafarigeloof heeft hij de rug toegekeerd.

Hij weet niet hoe hij er voordien uitzag. Er moet een voordien geweest zijn. Maar zolang hij zichzelf kent, zolang hij weet dat hij als Emmanuel op deze wereld is, is hij iemand met dreadlocks. Een rastaman. Wat betekent het om er niet meer zo uit te zien? Wat betekent het om een gelofte te verbreken? Eén ding weet hij zeker, hij gaat niet naar die plek als de man die hij kent. Om dat werk te doen moet hij een ander soort man zijn. De leiding nemen voordat hij geleid wordt.

In de grote stad hoopt hij voldoende geld te verdienen om zijn zieke moeder te ondersteunen. Er is alleen een probleem: volgens het geloof van Darwins moeder mogen de levenden niet in contact komen met de doden. Het werk van Darwin op Fidelis, de uitgestrekte oude begraafplaats van Port Angeles, gaat hier regelrecht tegenin. 

Bij elke keer dat er aarde op de kist valt, dooft er iets uit in het gezicht van de oude man en worden zijn schouders iets krommer. Elke keer dat Darwin met de kruiwagen terugkomt, voelt hij zich ellendiger er hij weet niet hoe hij dit kan blijven doen, dag in dag uit, maand in maand uit, jaar in jaar uit, hoe hij degene kan zijn die definitief iemands vrouw afpakt, degene kan zijn die aarde stort op de enige die die man nog in de wereld had om lief te hebben.

De jonge vrouw

Yejide woont in een oud huis op een heuvel, waar het oerwoud en de stad elkaar ontmoeten. In haar familie kunnen de vrouwen met de doden communiceren. Een vergiftigd geschenk dat bij overlijden van moeder op dochter wordt doorgegeven. Tijdens een hevige storm overlijdt Petronella, de moeder van Yejide. Vanaf nu is het aan Yejide om de zielen van de doden te begeleiden en te helpen vrede te vinden. Of ze dit nu wil of niet. Haar nieuwe ‘gave’ maakt het bovendien moeilijk om het overlijden van Petronella een plekje te geven. Zeker omdat de band tussen moeder en dochter niet altijd eenvoudig was.

Sinds de dood van mijn moeder zie ik bij iedereen dat de dood hen als een schaduw achtervolgt.

Darwin en Yejide hebben elkaar nodig. Hun lotsbestemming is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ook begraafplaats Fidelis, waar geheimen en problemen voor het oprapen liggen, speelt een belangrijke rol in hun beider levens.

Familie en liefde in het huis op de heuvel

Ayanna Lloyd Banwo laat in Toen wij vogels waren zien dat er zich tussen leven en dood een heel grijs gebied bevindt. Het verhaal is spiritueel, zonder zweverig te worden en houdt een been stevig in de realiteit. Familie speelt een zeer belangrijke rol in het verhaal. Het is mooi om te zien hoe de mannen in de familie van Yejide een ondersteunende rol hebben. De vrouwen dragen de dood met zich mee, terwijl de mannen voor hen zorgen.

Het is altijd belangrijk waar een man vandaan komt. Dat zegt wat voor man hij is, waar hij voor staat, wat hij niet belangrijk vindt, als je snapt wat ik bedoel.

Toen wij vogels waren is een prachtig boek over het leven, de liefde en de dood. Ayanna Lloyd Banwo voert in haar debuutroman twee bijzondere personages op en schrijft op levendige wijze over de dood. Een aanrader.