Voor Siri: dagboek van een bijzonder gezin

De achterflap van Voor Siri belooft een verhaal over de relatie tussen de dertienjarige Gus – lief, gecompliceerd en autistisch – en Siri, de spraakassistent van Apple. Een interessante premisse die schrijfster Judith Newman helaas niet weet waar te maken. Het gedeelte rond Siri komt slechts in een enkel hoofdstuk ter sprake. Veel meer is Voor Siri het relaas van een moeder over haar zoon met autisme, in essentie niets mis mee. Waar het schoentje vooral wringt is de manier waarop deze moeder haar eigen zoon weet te portretteren. Op een zeer neerbuigende toon maakt ze de lezer deelgenoot van haar gedachten als ‘Ik vraag me af wat hij denkt. Als hij al denkt’ en ‘Ik hoop dat hij nooit kinderen krijgt’.

Het liefdesverhaal van Gus en Siri

Het had zo mooi kunnen zijn, een liefdesverhaal over de dertienjarige Gus en Siri. Ik zag al taferelen als in de film Her bovendrijven, waarin Joaquin Phoenix op voortreffelijke wijze de rol speelt van een volwassen man die verliefd wordt op de stem van zijn besturingssysteem. Helaas slaat Jennifer Newman de plank totaal mis. Voor Siri is allesbehalve romantisch of ontroerend. Het onderwerp Siri, zowel in de titel als op de achterflap groots aangekondigd, wordt enkel zijdelings aangeraakt.

Veel meer is dit boek een dagboek van een bijzonder gezin. Vanuit moeder Judiths perspectief lezen we over pogingen om zwanger te worden, haar (LAT)relatie met de 29 jaar oudere man John en hun zoontjes Gus en Henry. Dat er iets ‘anders’ is aan Gus blijkt al snel na de geboorte, maar de echte diagnose valt pas als hij zes jaar is. Vanaf dat moment staat het leven van Newman in het teken van autisme. Waarom heeft haar zoontje autisme? Hoe leven andere personen met autisme? Hoewel haar zoektocht hoogstwaarschijnlijk goedbedoeld van aard is, geeft haar houding het boek vaak een somber en droefgeestig randje. In plaats van haar zoon de liefde en aandacht te geven die hij verdient, scheept ze hem op met Siri terwijl zij zich vastbijt in haar research rond de ontwikkelingsstoornis.

Gus: meer dan een autistische jongen

Toegegeven, deze research levert soms interessante informatie op, zoals de vele verwijzingen naar andere boeken en films over autisme. Zo komt bijvoorbeeld de wondermooie documentaire Life Animated ter sprake, over een autistische jongen die leert praten dankzij Disney films. Helaas zijn veel van de wetenschappelijke observaties gekleurd door de persoonlijke mening van Newman. Sowieso is de balans tussen feit en fictie behoorlijk zoek in Voor Siri. Het ene moment voelt dit boek aan als een opeenstapeling van wetenschappelijke bronnen – al dan niet voorzien van Newmans commentaar – om vervolgens uitgebreid in te gaan op een gesprek over porno en masturbatie met haar zoon Henry. (Hoe moet het overigens voor hem zijn om dit boek te lezen? En voor Gus?)

Op het wereldwijde web kan Judith Newman rekenen op bakken vol kritiek. Veel lezers zijn geschokt door de manier waarop ze over haar zoontje schrijft en hem wil laten steriliseren. Daarnaast maakt ze ook geen vrienden door in het voorwoord openlijk kritiek te hebben op de verschillende genderopties op Facebook alsook het gebruiken van meervoudig voornaamwoord ‘hen’ in plaats van ‘hij of zij’. In een maatschappij die zo bezig is met (gender)diversiteit, is het niet verstandig dergelijke uitspraken te doen nog voor het boek begint, lijkt me. Hoewel de discussies op internet ferme taal gebruiken om dit boek te beschrijven, snap ik maar al te goed dat Voor Siri mensen boos maakt. Je gunt een kind als Gus immers fijnere omstandigheden om op te groeien.

Voor Siri is een niet altijd even genuanceerd verslag van een moeder die geen raad weet met de obsessieve, onophoudelijke vragenstroom van haar autistische zoontje. Gelukkig heeft Siri eindeloos geduld en vindt Gus bij deze AI toch iemand bij wie hij zijn hart kan luchten.

Met dank aan The House of Books voor het opsturen van een recensie-exemplaar.