Beter nooit dan laat: vriendschap, verdriet en vervlogen dromen

Beter nooit dan laat is na Fata Morgana en De zwarte messias het derde boek dat ik van Chika Unigwe lees. In deze verhalenbundel beschrijft ze de levens en relaties van een groep Nigeriaanse immigranten die hun weg zoeken in België. Het zijn verhalen over vriendschap, maar ook over ongelukkige huwelijken, heimwee en onbegrip. Alle verhalen spelen zich af rondom Prosperous en haar man Agu, wier wekelijks verschillende bezoekers in hun appartement ontvangen. Unigwe weet de aangrijpende verhalen hierdoor als een mozaïek aan elkaar te verbinden. Maar anders dan in haar eerdere romans, bleef ik hier af en toe een klein beetje op mijn honger zitten. Ik had graag meer tijd doorgebracht met alle personages – van mij mocht deze verhalenbundel heel wat meer pagina’s tellen.

Agu ontmoette Prosperous op een vrijdagavond. De dinsdag erop belde hij zijn vader en vertelde hem dat hij de vrouw had gevonden met wie hij ging trouwen.

Vriendschap en verdriet

Prosperous en haar man Agu spelen een centrale rol in Beter nooit dan laat. Hoewel we in tien verhalen tien verschillende Nigeriaanse immigranten in Vlaanderen volgen, kennen de meeste personages elkaar persoonlijk. De meesten van hen komen wekelijks samen in het appartement van Prosperous en Agu. Hier ontmoet Prosperous in het openingsverhaal ‘De gedaanteverwisseling van Rapu’ zowel de Duitse verblijfsvergunningsvrouw van Gwachi als zijn Nigeriaanse vrouw Rapu, met wie hij al een kind van zes heeft. Prosperous leert beide vrouwen steeds beter kennen. Algauw weet ze niet meer of en voor wie ze partij moet kiezen. Het leidt zelfs tot ruzie met echtgenoot Agu, die Rapu erkent als enige echte vrouw van Gwachi.

Voordat we Prosperous zelf beter leren kennen volgt eerst het meest ontroerende verhaal uit de bundel. In ‘Geloof vinden’ worstelt Oge, vervreemd van vrienden en familie, met het verlies van haar vijfjarige zoon. Een verhaal dat onmogelijk te lezen is zonder een brok in de keel.

Waarom leeft hij nog, dacht Oge, en Jordi niet? Waarom leefden al deze mensen, die oud genoeg waren om Jordi’s ouders en grootouders (of zelfs overgrootouders) te zijn, nog terwijl haar zoon dood was?

Offers en teleurstellingen

Hierna volgen twee verhalen uit het perspectief van onze hoofdrolspelers. In ‘Welvarend worden’ beschrijft Prosperous alles wat ze heeft moeten opgeven om naar België te verhuizen. Waar ze in Nigeria een succesvolle carrière had dankzij haar masterdiploma, kan ze in België enkel aan de slag als schoonmaakster. De migratie is op een teleurstelling uitgelopen. Bovendien is de liefde tussen haar en Agu ook niet meer zo vanzelfsprekend als ze ooit was. In ‘Iedereen verdient genade’ blijkt echter dat Agu deze liefde nog wel zou willen redden. Maar of dat tevergeefs zal blijken? Hij twijfelt.

Meer dan ooit kreeg hij het gevoel dat zij al uit zijn leven had uitgecheckt en dat hij krijgertje speelde en haar achternazat.

In de hierop volgende verhalen maken we onder anderen nog kennis met Kambi (biddend om een geschikte man te ontmoeten), Godwin (die zich tegenover zijn Nigeriaanse familie schaamt voor zijn witte vrouw), Gbolahan (een ex-profvoetballer die in een meubelfabriek werkt) en Añuli (die getuigt over hoe ze werd lastiggevallen in de trein).

‘Weet je wat hier het probleem is?’ zegt Añuli boven de muziek uit. ‘Je hebt gewoon te veel keus. Daar raken mensen van in de war. Neem zoiets gewoons als brood: er zijn zoveel soorten om uit te kiezen! Ik stond daar maar als een zombie!’

Je hart is waar je huis is

Chika Unigwe heeft het talent om levensechte en realistische personages te creëren. Het voelt alsof ik Prosperous, Agu, Kambi en Añuli persoonlijk heb leren kennen. Allemaal zijn ze naar België gekomen voor een betere toekomst. Maar de offers waren groot, net als de teleurstelling. Het zijn veelal vervlogen dromen, met hier en daar nog een sprankeltje hoop, die hen binden. Als lezer leef je mee met hun verhalen.

Unigwe heeft me met Beter nooit dan laat doen lachen en doen huilen. Waar ik in menig verhalenbundel de kwaliteit van de verhalen wisselvallig vind, is Beter nooit dan laat perfect gebalanceerd. Alle personages krijgen even veel aandacht en elk verhaal is van hetzelfde, hoge niveau. Het is juist daarom dat ik hoopte dat de bundel dikker zou zijn. Dat Chika Unigwe een gouden pen heeft is echter opnieuw bevestigd.

Beter nooit dan laat is een combinatie van een mozaïekroman en een verhalenbundel. Chika Unigwe geeft de lezer een vluchtig inkijkje in de levens van een groep Nigeriaanse immigranten in België. Liefst was ik langer op bezoek gebleven, want deze levensechte en ontroerende verhalen smaken naar meer. 

Met dank aan Polis voor het recensie-exemplaar.