Mijn jaar van rust en kalmte: vervreemding van de realiteit

Het naamloze hoofdpersonage van Mijn jaar van rust en kalmte neemt zich voor een jaar te slapen. Ze wil vergeten wie ze is en een nieuwe start maken. Ottessa Moshfegh voert in deze cyclische roman een herkenbaar hoofdpersonage op; een zoekende twintiger. Op humoristische wijze maakt ze een analyse van onze huidige samenleving. Een jaar doorgebracht onder de invloed van een waanzinnige combinatie van drugs toont aan dat vervreemding soms noodzakelijk is. Het boek is zwartgallig, maar ook ontzettend grappig. Mijn eerste kennismaking met Ottessa Moshfegh smaakt absoluut naar meer. Deze schrijfster zou zo maar eens een plekje op mijn lijst van favoriete auteurs kunnen bemachtigen.

In deze moderne tijd worden we gedwongen om een heel onnatuurlijk leven te leiden. Druk druk druk. Vlug vlug vlug.

Een cyclische vertelling van slapen en pillen slikken

Het naamloze hoofdpersonage in Mijn jaar van rust en kalmte neemt een jaar vrijaf. Hoewel ze alles heeft om gelukkig te zijn – ze is jong, mooi, net afgestudeerd, heeft een baan en een prachtig appartement in New York – voelt alles voor haar verkeerd. Ze besluit om een jaar lang enkel te slapen. Niet werken, geen verplichte sociale bezoekjes en gewoon helemaal niets moeten.

Ons hoofdpersonage neemt verschillende soorten pillen om in te slapen. Ze slaapt. Ze wordt wakker. Ze neemt pillen. Ze slaapt. Ze wordt wakker. Ze neemt pillen. Oftewel: ze is ontzettend passief. Ze denkt dat als haar cellen zich maar vaak genoeg vernieuwen, dit ervoor zal zorgen dat al haar herinneringen zullen verdwijnen. Alleen op deze manier denkt de protagonist een nieuwe start te kunnen maken.

Ik dacht dat het leven draaglijker zou worden als mijn hersenen niet zo snel de wereld om me heen zouden veroordelen.

De eerste drie hoofdstukken van Mijn jaar van rust en kalmte vond ik echt geniaal. Schaterlachend vloog ik door de hoofdstukken, quote na quote noterend. Vanaf het vierde hoofdstuk werd het misschien iets te veel van hetzelfde of leek de humor iets meer naar de achtergrond te verdwijnen. Het hoofdpersonage daalt steeds verder af in haar lethargie. Ze raak steeds minder betrokken bij de wereld. Al wordt ze in haar slaappogingen voortdurend onderbroken door Reva, haar beste vriendin. Al is de benaming ‘beste vriendin’ misschien wat vreemd als we kijken naar de disfunctionele relatie tussen de twee vrouwen. Reva is jaloers, bemoeizuchtig, verslaafd aan alcohol en lijkt ook aan boulimia te lijden – niet echt de beste basis voor een vriendschap.

Ik was altijd opgelucht en geïrriteerd als Reva plotseling opdook, zoals je je voelt als iemand je stoort terwijl je zelfmoord aan het plegen bent. Niet dat het zelfmoord was wat ik deed. Eigenlijk was het juist het tegenovergestelde van zelfmoord. Ik hield een winterslaap uit zelfbehoud. Ik dacht dat het mijn leven zou redden.

Een supermodel zonder daadkracht

Ottessa Moshfegh maakt in Mijn jaar van rust en kalmte de gedurfde keuze om ons een onsympathiek hoofdpersonage voor te schotelen. De ik-figuur ziet eruit als een supermodel, maar het ontbreekt haar aan daadkracht om iets van haar leven te maken. Ze kiest er bewust voor om haar leven een jaar op pauze te zetten.

Als ik een man was geweest, zou ik misschien de misdaad in zijn gegaan. Maar ik zag eruit als een model in haar vrije tijd. Het was veel te makkelijk om alles maar op z’n beloop te laten, zonder doel. Trevor had gelijk wat mijn achilleshiel betrof. Omdat ik mooi was, bleef ik opgesloten in een wereld waarin uiterlijk het allerbelangrijkste was.

Wat beweegt de hoofdpersoon om, met hulp van een bizarre psychiater die haar allerlei medicijnen voorschrijft, zich een jaar van de wereld te onttrekken? Een mogelijke achterliggende reden ontdekken we al in het beginnen van het boek. De moeder van het ik-personage heeft zelfmoord gepleegd, kort nadat haar vader overleed aan een ziekte. Dat gebeurt als de protagonist aan het studeren is. Als enig kind is ze nu ook nog eens een wees. Sowieso had ze altijd al een moeilijke band met haar ouders. Oftewel; ze groeide niet op in een liefdevolle thuissituatie. Dit maakt haar heel afstandelijk en soms zelfs emotieloos.

Mijn jaar van rust en kalmte is een verontrustende schets van onze tijd. In een maatschappij van druk druk druk en vlug vlug vlug is het niet vreemd dat mensen op zoek gaan naar een pauzeknop. Het ik-personage van Ottessa Moshfegh probeert een jaar van haar leven slapend door te brengen. Willen we niet allemaal eens een jaartje vrij hebben? In thematiek is deze roman ontzettend herkenbaar, al durft de auteur ook de duistere kanten van het leven te tonen. Haar taalgebruik is bovendien fenomenaal, wat het boek grappig en somber tegelijkertijd maakt. Ik ben fan.