Verheven koninkrijk: een breekbare roman over rouw en verslaving

Gifty is een briljante studente neurowetenschap aan de universiteit van Stanford. Haar drijfveer is de fatale overdosis van haar broer, verslaafd aan pijnstillers, en de depressie van haar moeder. Verheven koninkrijk is een prachtige verstilde roman over rouw, depressie en verslaving waarin de auteur de grens tussen wetenschap en religie onderzoekt. Yaa Gyasi schrijft op een breekbare en persoonlijke manier over familie, liefde en eenzaamheid.

Worsteling tussen geloof en wetenschap

In het kader van haar doctoraat in de neurowetenschappen doet Gifty onderzoek naar verslavingsgedrag en impulsbeheersing bij muizen. Op deze manier probeert ze om verslavingen en psychische aandoeningen beter te begrijpen. De briljante studente is vastberaden om de wetenschappelijke oorzaak te vinden van al het verdriet en lijden dat haar leven domineert. Haar broer is overleden aan een overdosis heroïne en op jonge leeftijd was ze al getuige van haar moeders depressie.

Ik was elf en ik begreep dat mijn moeder niet ziek was, in ieder geval niet op een manier die ik kende.

Een plotseling telefoontje zet het eenzame leventje van Gifty in het laboratorium volledig op zijn kop. Haar moeder wil zelfmoord plegen en ten einde raad neemt Gifty haar in huis. Het brengt haar weer terug naar het geloof dat zoveel houvast gaf in haar jeugd. De kerk waar ze in opgroeide beloofde verlossing, maar gaf nooit duidelijkheid hoe die te bereiken. Terwijl haar moeder, die niet gelooft in psychische aandoeningen, in bed blijft liggen worstelt Gifty tussen geloof en wetenschap, en zoekt naar een manier om haar liefde voor haar familie in daden om te zetten.

Mijn moeder in bed op haar tweeënvijftigste. Mijn moeder in bed op haar achtenzestigste. Als ik die twee beelden naast elkaar leg en op zoek ga naar de verschillen, lijken dat er eerst maar een paar. Ze was ouder, magerder, gerimpelder. In haar haar, dat pas laat grijs werd, zaten nu her en der wat zilverkleurige plukjes. Deze verschillen waren subtiel maar onmiskenbaar. Lastiger te zien: ik op mijn elfde – niet opgewassen tegen de situatie; ik op mijn achtentwintigste – nog hetzelfde.

Een innerlijke strijd

Verheven koninkrijk is geen boek over grootste gebeurtenissen, maar eerder over een innerlijke strijd. Yaa Gyasi heeft een pure manier van schrijven: het hoofdpersonage Gifty komt echt en eerlijk over. Het onderwerp racisme is nooit ver weg in deze roman. Gifty’s vader bracht het gezin naar Amerika, maar keerde uiteindelijk met heimwee terug naar Ghana. Haar broer, de ooit zo talentvolle voetballer en basketballer, ging ten onder in een combinatie van racisme en heroïne. Natuurlijk hebben dergelijke gebeurtenissen invloed op Gifty. Ze wil niet worden afgewezen, maar uitblinken. Een harde werker van nature, maar ze wil zo graag een succesvol wetenschapper zijn dat ze er nauwelijks een sociaal leven op nahoudt. Ze is eenzaam. Een buitenbeentje.

Van de achtentwintig mensen in mijn lab waren er maar vijf vrouw, en aan de hele medische faculteit waren er maar drie zwarte promovendi, van wie ik er een was.

Tegelijkertijd heeft de auteur aandacht voor het kruispunt van ras, gender en wetenschap. Hoe is het om een zwarte vrouw te zijn in de wetenschap? Niet gemakkelijk blijkt al snel.

Een klein familieverhaal

Net als in Weg naar huis, de debuutroman van Gyasi, staat familie centraal. Toch is dit een heel ander boek. Allereerst poëtischer. Na het groots opgebouwde Weg naar huis – waarin het verhaal drie eeuwen overstijgt – kent Verheven koninkrijk slechts één perspectief. Eén familie en één tijdsperiode. Gyasi weet het verhaal klein te houden, maar houdt vast aan haar prachtige schrijfstijl en authentieke personages. Het boek legt op een bijna tedere manier verbanden tussen religie en de wetenschap, zonder de twee lijnrecht tegenover elkaar te plaatsen. Ik heb er een nieuwe favoriete auteur bij.

Ik ben opgegroeid tussen mensen die wetenschap wantrouwen, die wetenschap zien als een listige manier om hen van het geloof af te brengen, en ik ben opgeleid tussen mensen, zowel wetenschappers als leken, die over religie praten alsof het een zoethoudertje is voor domoren en slappelingen, een manier om de kracht te loven van een God die nog ongelooflijker is dan ons eigen menselijke bestaan. Maar deze tweedeling, het idee dat er gekozen moet worden tussen wetenschap en religie, is vals. Vroeger bezag ik de wereld door een religieuze bril en toen die wazig werd, wendde ik me tot de wetenschap. Beide boden me, op een bepaald moment, een waardevol perspectief, maar uiteindelijk hebben ze geen van beide hun ambitie volledig weten waar te maken: helderheid verschaffen, betekenis verlenen.

Ondanks zware thema’s als depressie, verslaving en racisme weet Yaa Gyasi vooral te ontroeren met het poëtische Verheven koninkrijk. Gifty is op zoek naar de balans tussen wetenschap en religie. Kan haar docotoraatstudie haar helpen om haar traumatische jeugd te verwerken? En hoe kan ze zich thuis voelen in een wereld waar discriminatie overal op de loer ligt? Een breekbaar en persoonlijk verhaal dat je als lezer wel in je hart moet sluiten.